Mi ptit viyaedje des ans å long (sovnances)
Mi ptit viyaedje des ans å long, c' est on live di sovnances sicrît pa Auguste Laloux, ey eplaidî e BSLLW e 1974.
C' est les sovnances d' on vî soçon da Gusse Laloux, ki s' lome "Manu dås Lodjes", et k' a skepyî e 1859. I raconte ses sovnances so des djins di s' viyaedje di Dorene. Manu dås Lodjes a morou li 20 du djun 1950. Mins Gusse Laloux n' a yeu tot fwait d' rarindjî ses racontaedjes kel 9 d' awousse 1971.
Li scrijhaedje conte 203 pådjes, çou k' endè fwait onk des pus longs del prôze racontrece e walon.
Li live a rçu li prumî pris d' prôze al bate SLLW e 1971.
Prezintaedje do conteu... et do schoûteu[candjî | candjî l’ côde wiki]
- Et manu contéve…
- Mi vî soçon. Nos deus al shijhe; i n' aveut djamåy tot dit des rascråwes do tins passé. Sovint les minmes mwints côps d' rote. Des djins bråmint dvant mi, ki dj' n' a cnoxhou ki pa m' vî camaeråde. A fwait k' i djheut, c' est come s' il årént stî vicants et pårlants.
- Et manu contéve, contéve…
- Al difén, dj' elzès cnoxheu si bén, tos ses ramtaedjes. Il åreut rovyî do xhiner l' Mete e tossant, u l' Djawe ki tcherdjive si voltî s' pupe al bribe, dji l' åreu fwait e s' plaece.
- Dji n' fwai ki do rmete totes ses istweres, ene et l' ôte, å tins k' c' esteut; sayî d' rapexhî li kéne anêye, ké moes, afeye li ké djoû del samwinne.
- Et Manu contéve. I fjheut coe el coujhene; nos n' esténs nos deus, ashids.
Kitaeyaedje do live[candjî | candjî l’ côde wiki]
- p. 9 : ofrixhaedje do live a Ernest Montellier
- p. 11 / ridjhaedje da Mistral :
- Des fes sus vounge
- Me sèmblo k' an li mort
- Mens de vieiounge
- Que li vivènt d' encuei
- (dijh côps so onze / I m' shonne ki les moirts ont / Moens di viyesse / ki les vicants d' asteure)
- p. 13 : tite do prumî tchaptrê, "Victor", pu on racourti di çou ki s' î passe.
- Victor, c' est on ptit croufieus ki s' pa esteut bråmint pus vî ki s' mame; si mame, Noniye, nel veyeut nén voltî. Elle s' a vitmint rmaryî cwand si prumî ome a morou. Pu tni cåbaret e leu måjhone; did la, fé l' guince avou les pratikes, pus peter å diåle, a Nameur, dins on caberdouxhe pu a Bussele, aclapêye a on parey a leye. Al fén, gn a on crime : Victor a sti stronné. Mins come on est e 1914, li police n' a nén l' tins di cweri l' fén mot. Et c' est l' guere di 1914-1918.
- p. 71 : "Li Djawe d' amon l' Marixhå, Malou k' on loméve ossu bén l' Mete, et sacwants ôtes" C' est l' long tite do deujhinme tchaptrê. I cmince e 1917, tot cåzant do martchî noer.
- Les spoûles tournèt co åtoû del måjhon da Victor, ki c' est l' Djawe k' a louwé. Mins la l' Noniye, li mame da Victor ki rvént å viyaedje. Et vni ridmorer e s' måjhone (li 13 di decimbe 1918) … avou l' Djawe et s' feme ki n' fwait pont d' bén, cåze del rilomêye da Noniye. Mins c' est Malou, on vî djonne ome, ki tchesse après leye. Disk' a tant k' i leye eto ses hozetes. Nos estans e 1928.
- p. 133 : "Noniye då Wé" (c' est l' tite do troejhinme tchapite). C' est ddja leye k' a stî onk des mwaisse persounaedje del prumî et do deujhinme tchaptrê. Mins cial, elle e va a l' ospice a Cînè, et esse å rpintant di totes les furdinnes k' elle a fwait dins s' veye. Ene did zeles : aler fé stronner s' fi po n' nén k' i dene ses béns ås peres di Maredsou.
- Mins vo nos la e 1939. Tins kel guere s' aprestêye, Noniye då Wé fwait s' dierinne båye (li 14 di may 1940).
- p. 171 : Dins l' cwatrinme tchaptrê, Manu dås lodjes rivént so l' istwere do conteu. Et-z espliker li guere et l' après-guere, et les candjmints do vicaedje, adon, et l' viyesse då Manu dås Lodjes.
- p. 212 Mins i fåt ene fén a tot, scrît i Laloux, tot rahoucant Victor George :
- Et cwand dj' serè po-z eraler
- Eviè l' payis k' on n' rivént nén
- Si l' molén toûne pol novea pwin
- Ki vouss ki l' resse èm poye co fé ?
- Ey clôre li live avou cisse dierinne fråze ci :
- Et, dismetant, li vesprêye, si lontinne e l' esté, tårdjene. Li solea n' a djamåy tot fwait do clairi, et co todi lujhter å lon, å rez des tienes, disk' a l' aireur, cåzu, do djoû a vni.