Coirbås et coirnayes (indje)
Corvus
Les coirbås u les coirnayes (eto les crahås)[1], c' est des gros noers moxhons del famile ås coirbås (coirbidîs).
Li mot pout esse diné a diferins djinres, mins c' est aprume des Corvus.
Motlî
[candjî | candjî l’ côde wiki]Dins l' cåzaedje di tos les djoûs, on a spoté les coirbås di tos les nos:
- d' après leu criyaedje: on «cwåk» (cwâk)[2], on «crok» u «cro»[3]
- d' après des ptits nos d' djin: on noer colas u colåd (colâ)[2]
Sôres
[candjî | candjî l’ côde wiki]E walon, on lome coirbå deus especes di coirbå :
- li grand coirbå, Corvus corax, k' a divnou mo råle e Walonreye
- eyet li ptit coirbå u coirbå å blanc betch, Corvus frugilegus.
Mins on dene ossu l' no a des ôtes sôres di noers oujheas:
- coirbå d' clokî (tchawe, Corvus monedula).[3]
- coirbå d' ivier (gris-mantea, blanke coirnaye Corvus cornix).[4]
- coirbå d' maraexhe (coirnaye, Corvus corone)[3]
On lome coirnaye, mins eto «coirbå»[5]:
- li noere coirnaye Corvus corone
- et l' gris-mantea u blanke coirnaye Corvus cornix''.
Les oujheas do djinre Corvus k' i gn a pont e l' Walonreye seront lomés coirbå u coirnaye, sovint a l' assulon do lomaedje e francès.
On va eto lomer insi des noers oujheas di ds ôtes djinres, come:
- li coirbå å rodje betch, Pyrrhocorax pyrrhocorax k' on n' trouve nén e l' Walonreye.
Dins l' lingaedje walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Dins les spots d' viyaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les Coirbås, c' est li såvadje no des dmorants di Bergueme, Lutrubwès, Rucogne-dilé-Bastogne, Atrivå.
Dins les floricontes ratournés e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li pus cnoxhou, c' est «Li coirbå et li rnåd», k' i gn a bråmint des modêyes e walon.
Gn a eto èn ôte: «li coirbå ki vleut fé come l' aigue».
Dins les ratourneures
[candjî | candjî l’ côde wiki]On pinse a s' noer ploumaedje: noer come on coirbå. Come c' est l' coleur do doû, on dit k' i poite måleur:
- les agaesses et l' vî coirbå, c' est sene di moirt.[6]
Dins des ôtes dijhêyes, on dit k' i vike vî: «viker cint-z ans». Adon, si l' djin est malårdieus, on dirè: «i n' vicrè nén l' veye d' on coirbå».
Po deus ki sont todi e margaye, on dit: «[[Wikt:s' etinde come miyot et coirbå|i s' etindèt come miyot et coirbå|]]». Come d' efet, on voet sovint on miyot ki porshût on coirbå e volant après.