Fordjetaedje
Li fordjetaedje, c' est l' tapaedje d' on skepion pa ene frumele di biesse ås tetes divant s' tins.
Motlî
[candjî | candjî l’ côde wiki]
On dit ki l' vatche (li cavale…) s' a fordjeté, ou a fordjeté. On dit ossu k' elle a tapé l' vea (li poûtrin…).
Li skepion ki rexhe si lome fordjeton u awatron. On pout dire k' il a stî forponou.
Si l' fordjeton est tot souwé, on djåze di momifion (skepion momifyî).
Cåzes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li fordjetaedje pour esse cåzé pa totes sôres di cayets:
- on côp dins l' vinte (côp d' coine d' ene ôte, passaedje dins èn ouxh ki s' riclôt et ki ressere li vinte…
- des amagnîs nén bons, metans des essilaedjes tchamossîs.
- des maladeyes djeneråles, come les cenes avou del five.
- des microbes a pårt ki provocnut li fordjetaedje; bråmint sont prindåves, come Brucella abortus, li cåze del bruçlôze des vatches.
Disrôlmint
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li vatche (li cavale…) presse come s' ele sereut a s' tins. Å pus sovint, li rexhaedje si fwait tot seu.
Avirance di l' ådje do fordjeton
[candjî | candjî l’ côde wiki]Po les fordjetons d' vatches k' on n' sait nén cwand ki l' biesse a stî siervowe, on sait avirer l' ådje pal fôrmule:
la ki:
- L= longueur do fordjeton e cintimetes
- å = l' ådje e moes.
On fordjeton d' 4 moes årè don 24 cintimetes (4 côps 6).
