Blanc-må
On blanc-må ou fotchroûle ou fotchrê ou boigne clå eterdoetrece c' est ene des pus corante maladeye do doet des bovrins.
Discrijhaedje[candjî | candjî l’ côde wiki]
C’ est èn efouwaedje do texhou d’ raloyaedje metou inte les deus doets des rodjès biesses dedja bén scraifyeyes.
Minêyolodjince[candjî | candjî l’ côde wiki]
Il arive å pus sovint cwand les biesses rotèt dins les broûs, et k’ gn a des piretes dins tere. Mins i pout avni totossu bén dins les ståves waire djetés.
Senes del maladeye[candjî | candjî l’ côde wiki]
Li må aspite d’ on plin côp. Li biesse a ene pate do drî houzêye, dizo l’ bolet. Eneviè ene roye ki pårtixhreut li dbout del pate e deus, des deus costés sont pareys. Les ongletes ni sont nén acsûtes.
Li biesse xhale tot djus.
Après on djoû u deus, sins médiaedje, li pea d’ inte les ongletes va blanki, pu schirer et leyî cori les oumeurs ki flairèt l’ moite tchå.
Cåze del maladeye[candjî | candjî l’ côde wiki]
Li bactreye Sphaerophorus necrophorus (bacile do moraedje des tchås) est ricnoxhowe come li cåze del maladeye. Mins, pol lu moussî inte les doets, i fåt ene digreteure del pea d’ inte les ongletes.
Médiaedje[candjî | candjî l’ côde wiki]
C’ est ene des maladeyes ki rwerixh li pus rade avou des antibiotikes. Ene seule pikeure est assez, å cminçminnt, todi.
S’ i n’ est nén médyî, li må pout wangnî li djonteure inte li deujhinme et l’ troejhinme dognon. Adon, li biesse va piede ene onglete, et al fén diveur esse evoyeye a l’ abatwer.