Fuzariôze do pålmî ås dates

Bayoute : souwaedje des foyes dizeutrinnes, mins les djetes sont co vetes : dabôrd, ci n' est nén cåze del setchresse

Li fuzariôze do pålmî ås dates (on dit eto : bayoute, bayoud), c' est ene maladeye di ces åbes la k' est bén cnoxhowe dins tos les payis del Mîtrinne Mer.

Elle est cåzêye pa on formagnant tchampion, lomé e sincieus latén Fusarium oxysporum f. sp. albedinis, et ki fwait crever l' åbe, tot-z atacant les raecinêyes. C' est les åbes avou les meyeusès dates ki sont les prumîs djondous.

Li bayoute si spåde dins l' påmrete pa ddins tere. I gn a don pont d' avance di broûler les stoks des djonnes påmîs po ls espaitchî d' esse acsûs (c' est ene corante pratike dins sacwants cotoûs).

On pålmî djusse rascråwé do bayoute årè les foyes di dzo ki souwèt, mins les rdjetes a s' pî ki sont todi vetes. Årvierdimint, on palmî ki va crever del setchresse a ses rdjetons ki setchixhèt, e minme tins k' les foyes.

Li bayoute pout distrure l' economeye di tot ene owazisse, ca l' pålmî est onk des mwaisses produjhaedjes di ces payis la.

On-z a sayî, dinltins di médyî les pålmîs malådes avou des prodûts sconte-tchampions, k' on stritchive dins les touwyeas al seuve di l' åbe.

I gn a k' ene vraiye rexhowe : riplanter avou des sôres d' åbes k' edurnut l' maladeye. Ces-la polnut esse mopliyîs foirt raddimint ezès laboratweres a pårti d' celules des pålmîs ki sorvikèt dins ene owazisse foirt rascråwêye. Mins i lzî fåt co crexhe ene vintinne d' anêyes et-z aveur di l' aiwe assez, divant di dner des fruts.