Aller au contenu

Ivier

Èn årtike di Wikipedia.

L' ivier[1] u l' moite såjhon, c' est l' dierinne såjhon d' l' anêye, li pus froede. I cmince li 21 di decimbe, et-z esse houte li 20 di måss (e l' Dimeye-Bole Bijhrece).

Mins l' ivier meteyo, c' est les troes moes les pus froeds d' l' anêye (decimbe, djanvî et fevrî).

E l' dimeye-bole bijhrece, c' est on tins d' froedeur.

Les moes ki sont so l' ivier, c' est l' fén do moes d' decimbe, cwand l' waeyén-tins a leyî ouve, li moes d' djanvî, di fevrî et li cminçmint do moes d' måss, la kel bontins atake.

Motlî di l' ivier

[candjî | candjî l’ côde wiki]

Li moumint l' pus froed si lome li froxhe di l' ivier. Li fén d' l' ivier : li cawe di l'ivier.

On djåze d' on sclat d' ivier cwand c' est on tins d' ivier divant (octôbe, nôvimbe) u après (avri, may) l' ivier cronolodjike. Divant l' tins, on dit : «l' ivier s' a fordjeté».[2] E moes d' avri, on l' lome eto l' ivier des purnalîs.

Ça s' passe di l' ivier

[candjî | candjî l’ côde wiki]
  • les biesses sont rintrêyes dins les ståves.

dins l' societé

[candjî | candjî l’ côde wiki]

dins li rlidjon crustinne

[candjî | candjî l’ côde wiki]

L' ivier et l' reschandixhaedje del Daegne

[candjî | candjî l’ côde wiki]

E l' Walonreye, i shonne ki les iviers estént pus froeds å cmince do 20inme sieke k' a s' difén.

Eredjistrumints djåzant d' l' ivier

[candjî | candjî l’ côde wiki]
Dispiertaedje d' on ptit gamén e l' ivier
Eredjistrumint Tecse do cåzaedje
(Årdene, anêyes 1960)
Bén li djournêye d’ on gamén di m’-n ådje, ça comince todi å matén cwand on rexhe do lét. Et cwand c’ esteut l’ Noyé, li prumî cayet k’ on fjheut, c’ esteut d’ waitî on pô l’ tins k’ i fjheut. Don, dji m’ levéve, dji m’ abiyive vitmint et dj’ aléve vey… båker al vite. Et bén sovint, on n’ veyeut nén foû del vite, pask’ i gn a veut pont d’ tchåfaedje, et c’ esteut edjalé. Li cwårea esteut tot… flori – åy, tot djusse. On s’ meteut l’ nez conte li vite, on shofléve on pô, pu ça s’ (disgadjive)… ça rlignive, cwè. Pu on aveut on ptit rond come ene pîce di deus uros, et pu on waitive : « a ! enute, i nive. » Et pu : « a ! i fwait setch ! ». Et pu c’ est tot.

Et pu, on dusvaléve al coujhene.[3]

Hårdêyes difoûtrinnes

[candjî | candjî l’ côde wiki]

Sourdants & pî-notes

[candjî | candjî l’ côde wiki]
Commons
Commons
I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou Ivier .
  1. Po les diferins prononçaedjes e walon loukîz el notule A.L.W. 3. 103 ey el mape 3. 34 (p. 191).
  2. C55 p. 84-87.
  3. raconté pa Pascal Baijot ås scoles di Bive, Li Rantoele 102, esté 2022.