Ivier

L' ivier u l' moite såjhon, c' est l' dierinne såjhon d' l' anêye, li pus froede. I cmince li 21 di decimbe, et-z esse houte li 20 di måss (e l' Dimeye-Bole Bijhrece).

Mins l' ivier meteyo, c' est les troes moes les pus froeds d' l' anêye (decimbe, djanvî et fevrî).

E l' dimeye-bole bijhrece, c' est on tins d' froedeur.

Moes d' ivier

Les moes ki sont so l' ivier, c' est l' fén do moes d' decimbe, cwand l' waeyén-tins a leyî ouve, li moes d' djanvî, di fevrî et li cminçmint do moes d' måss, la kel bontins atake.

Motlî di l' ivier

Li moumint l' pus froed si lome li froxhe di l' ivier. Li fén d' l' ivier : li cawe di l'ivier.

On djåze d' on sclat d' ivier cwand c' est on tins d' ivier divant (octôbe, nôvimbe) u après (avri, may) l' ivier cronolodjike. Divant l' tins, on dit : «l' ivier s' a fordjeté». E moes d' avri, on l' lome eto l' ivier des purnalîs.

Ça s' passe di l' ivier

el nateure

• li nive, li relêye, li djivronde
• sognaedje des oujheas k' iviernêynut e payis.

dins les cinses

• les biesses sont rintrêyes dins les ståves.

dins l' societé

• li fiesse del novelan
• les shijhes
• les mascarådes (inte di zeles, li cwarmea d' Måmdey)

dins li rlidjon crustinne

• li fiesse do Noyé
• li Tchandleuse
• kiminçmint do cwareme

L' ivier et l' reschandixhaedje del Daegne

E l' Walonreye, i shonne ki les iviers estént pus froeds å cmince do 20inme sieke k' a s' difén.

Eredjistrumints djåzant d' l' ivier

Dispiertaedje d' on ptit gamén e l' ivier

Eredjistrumint

Tecse do cåzaedje

(Årdene, anêyes 1960)

Bén li djournêye d’ on gamén di m’-n ådje, ça comince todi å matén cwand on rexhe do lét. Et cwand c’ esteut l’ Noyé, li prumî cayet k’ on fjheut, c’ esteut d’ waitî on pô l’ tins k’ i fjheut. Don, dji m’ levéve, dji m’ abiyive vitmint et dj’ aléve vey… båker al vite. Et bén sovint, on n’ veyeut nén foû del vite, pask’ i gn a veut pont d’ tchåfaedje, et c’ esteut edjalé. Li cwårea esteut tot… flori – åy, tot djusse. On s’ meteut l’ nez conte li vite, on shofléve on pô, pu ça s’ (disgadjive)… ça rlignive, cwè. Pu on aveut on ptit rond come ene pîce di deus uros, et pu on waitive : « a ! enute, i nive. » Et pu : « a ! i fwait setch ! ». Et pu c’ est tot. Et pu, on dusvaléve al coujhene.

Hårdêyes difoûtrinnes

• Pådje di l' ivier (so l' Aberteke)
• so Wikisourd: Categoreye:Ivier (tos tecses so l' ivier)