Jean de Lathuy

Coviete des "Djårdéns sins voye"

Jean de Lathuy (e walon, on dvreut dire Djan d' Låtu), a skepyî e 1906 ey a morou e 1998.

C' esteut on scrijheu e walon.

I dmoréve a Djiblou.

Il esteut aidant d' procureu do rwè di s' mestî.

Ouve e walon

Il a vudî: deus ramexhnêyes d' arimés: "Les djårdéns sins voyes" (1930); eyet "Les set petchîs capitås" (1937).

Di 1950 a 1958, il a eplaidî ene cintinne di fåves da Lafontinne dins Le courrier de l' Orneau, ene pitite gazete di Djiblou. So les minmes trevéns, ses tecses sont cobén replaidîs dins les Cayés Walons.

Si prôpe coleccion des Cayés Walons, a stî dnêye pa si eritî a Lucyin Somme, k' aveut vnou dmorer, lu eto, a Djiblou.

Tinmes et tecnikes.

Tecnikes d' adjinçnaedje do powinme

• Il eploye do shijh-pîs u do ût-pîtaedje.
• Onk des prumîs fjheus d' arimés ki s' sieve del tecnike di fé des rimes avou des mots metous å cminçmint del fråze u del fråzlete. Metans:

Come i sont-st anoyeus ! Leu hinne.

S' aclape su zeles come ene fivlinne.

ucobén

I n' prind k' do noer cafè et sait

Cobén d' grains est çk' il è fåt moure.

Les tinmes

Dins tos ses prumîs scrijhaedjes, c' est des sudjets a vey avou li rlidjon catolike (les doze sitåcions do tchmin d' croes; l' Assompcion; les set petchîs capitås.

Jean de Lathuy eyet li rfondaedje.

Jean de Lathuy inméve bén les beas mots, il veyeut voltî l' beaté. Po ses scrijhaedjes, Jean de Lathuy:

• aléve rapexhî des mots d' Lidje (sûti, påjhûle), di Nivele (terchedon) et d' ôte pårt, cwand i trovéve k' il estént pår pus walons ki les cis k' il oyeut dins s' payis (intèlijant, calme, entrëtans). Sorlon li scole diyalectolodjike, les mots walons divnut dmorer "otintikes". Si n' ont i nén l' droet do voyaedjî.
• erîléve les spotchåvès voyales, minme dins les mots calkés setchmint do francès. Metans "dozinme sitåcion", eployî pa Di Låtu dins l' motî rlidjeu, "n' est nén diyalectolodjike" (M. Piron). Sorlon les diyalectolodjikes, i fåreut wårder li calcaedje setch do francès "dozinme ståcion".
• riwalonijhive sacwants mots calkés do francès po fé ses arimés, et nén "atestés pa temoens": affable => afiåve.

Eto, li Djhan d' Låtu pout esse loukî come èn anonceu do mouvmint des rfondeus.

De Lathuy a-t i fwait avou ls Almands ?

De Lathuy esteut foirt crustin; il esteut mårlî a Djiblou. On pout dire ki c' esteut èn "efoufyî do bon Diu". Come les Recsisses estént eto foirt crustins, nén merveye k' i s' åye bén etindou avou zels. Mins après, on lyi fjheut fé des sacwès padrî s' dos. Après l' guere, on l' a fwait passer po on traite; et i n' cåzéve pus a nolu.

Hårdêye difoûtrinne

• Li Wiccionaire si rsieve di sacwantès fråzes da Jean de Lathuy po-z enimådjî des mots k' i gn a.
• Li pådje Djhan d' Låtu (so l' Aberteke)