Li crawieuse agaesse (roman)

Li crawieuse agaesse (Li crawieûse agasse), c' est l' cwatrinme et dierin des romans e walon da Joseph Calozet.

Come les cis di dvant, il est asné so des vraiyès djins k' ont viké podbon a Nåwinne, avou leus djoyes et leus rascråwes

Mins, å rvier des cis di dvant, "li crawieuse agaesse" toûne åtoû d' ene djin k' est metchante come... ene crawieuse agaesse.

Li roman a parexhou e 1939 ey esse replaidî e 1945 dins l' coleccion "Nos dialectes" a Vaillant-Carmanne.

Il a rascodou li pris do govienmint po 1937-1938.

Divant-z-ouve

Djôzef Calozet dene li calema di ses scrijhaedjes e walon dins l' divant-z-ouve do live :

Après les bråvès djins do Payis des shabotîs, do Bracnî, et da Pitit d' mon les matantes, voci "Li crawieuse agaesse" : ene feme come i gn a sacwantes dins tos les viyaedjes - doûce alinne et metchante linwe - ki påternêye e tuzant a må.

Çou ki dj' raconte s' a passé mon ls Årdinwès, k' ont creyou si lontins ås sorcires, ås leus-warous et ås nûtons, et ki sont cåzu tertos des djins d' eglijhe.

Dji n' a fwai k' d' acopler tot çk' on m' a dit avou tot çki dj' a veyou, e candjant seulmint les nos des metchantès djins, ki s' ricnoxhront cwand minme åjheymint.

Sinnes etnografikes

Come les ôtes romans do scrijheu, ci-cial est mo ahessant po rtrover des sinnes do vicaedje d' on viyaedje d' Årdene sol kiminçmint do 20inme sieke. Boutans :

• Les votaedjes p. 6-16
• Li ristinneu (ristinnaedje des coyîs et fortchetes) p. 12
• Ene håsse p. 22-28
• Ene mission e-n on viyaedje p. 81-91
• On perlinaedje a Lourdes p. 91-100

Clignetes a des ôtes waloneus

Li scrijheu î fwait eto ene clignete a Pire-Djôzef Dosimont, tot cåzant d' lu al p. 54 :

I gn a tant d' croejhlådes, tant d' pazeas ki catournèt ki nos ptits, ki sont pressés, s' brouyèt et n' s' î rconoxhèt pus. Comint n' vôrîz, puski les grands zels-minmes, des vîs rôleus d' bwès, portant, come Pire-Djôzef d' Årveye, s' î pierdèt cobén d' plin djoû ?