Michel Francard
| Skepiaedje | 17 di måss 1952, Bastogne |
|---|---|
| Nåcionålité | Bedje |
| Activités | linwincieus, professeu d' univiersité |
Michel Francard (riwalnijhåve Mitchî Francård) a skepyî a Bastogne eli 17 di måss 1952.
C' est on rcwereu sol walon, on diccionairî et on bouteu pol lingaedje.
Cårire po s' mestî[candjî | candjî l’ côde wiki]
Il est prof d' univ di s' mestî, et pa ses rcwerances sol rissinta des lingaedjes diléreces emey les djonnes (1988-1991), l' enondeu del sociolinwince do walon. Foû do walon, il a studyî, avou, li francès del Walonreye.
Di 2004 a 2009, il a monté e gråde, et divni vice-recteur di l' Univ do Noû-Lovén, et dveur leyî ouve åd fwait di si ovraedje direk pol walon.
-
-
(e 2010) -
(e 2013)
Ouve pol walon[candjî | candjî l’ côde wiki]
Il a cmincî pa scrire des lives e walon avou Rodolphe Dedoyard.
Il est cnoxhou long et lådje come fijheu do Motî d' Bastogne (1994).
Il a eto amonté li rvuwe Singulîs e 1994.
Il a metou so pås so fotches li Muzêye do Pårlaedje e Payis d' Bastogne (1982), et-z î eplaidî ene peclêye di lives e walon, avou come cougnet : l' antolodjeye Scrijheus d' Årdene (2002).
Du 2015 a 2018, i fwait ene pitite secwince dins l' emission Walonnos.
Il a adjinçné li Fiesse ås lingaedjes walons, k' a ataké e 2015.
Sincieus lives[candjî | candjî l’ côde wiki]
- Aspects de la phonologie générative du français contemporain, 1975.
- Le parler de Tenneville, introduction à l'étude linguistique des parlers wallo-lorrains, 1980.
- Dictionnaire des belgicismes, 2010, 2015, 2021.
- Wallon, picard, gaumais, champenois. Les langues régionales de Wallonie, 2013.
Lives e walon avou Rodofe Dedoyård[candjî | candjî l’ côde wiki]
- Des mestîs et des djins k' è vont, 1978.
- Cwand l' diåle s' è mele, 1983.
- Å pus lon des djoûs, 1987.
Live sol foclore[candjî | candjî l’ côde wiki]
- Traditions populaires au pays de Bastogne, 1982.
Lives d' esplikêyes sol walon[candjî | candjî l’ côde wiki]
Langues d' oïl en Wallonie, 2000.
Antolodjeyes[candjî | candjî l’ côde wiki]
- Do Pa la-hôt å Pa låvå (antolodjeye di Bastogne), 1982.
- Scrijheus d' Årdene (antolodjeye di l' Årdene lussimbordjwesse), 2002.
Mitchî Francård et l' linwe-ehåyaedje do walon[candjî | candjî l’ côde wiki]
Bouyes tecnikes[candjî | candjî l’ côde wiki]
- Il a askepyî ene rîle tipografike ki poite si no (mete on blanc dirî tchaeke crole).
- Il a erîlé les spotchåvès voyales do prumî pî : dins les motîs, "s(i)potchî" serè prezinté come "r(i)cåzer" et "k(i)djåzer".
- Il a rsaetchî les faflotes divintrinnes, et les halcrosses E divintrins.
Bouyes sociolodjikes.[candjî | candjî l’ côde wiki]
A pårti di ses prumîs rcweraedjes di sociolinwince, Michel Francard s' a rindou conte kel walon aveut kécfeye co des belès anêyes a viker. Aprume paski les djonnes nel rissintént pus come ene sacwè d' grossî.
Priyî pa Lucien Mahin a on raploû so l' avni do walon a Rdû, e 1993, Michel Francard si oize dimander : "Fåt i sacrifyî les vîs cåzeus d' walon so l' åté do rfondaedje ?" Pu-z î raler : "Les vîs cåzeus, a Bastogne, c' est 9 djins." Il aveut respondou al kesse sins l' dire platezak.
A cåze di ciste avuzion la, Michel Francård fourit rbouté pa l' SLLW, cwand on dmanda po k' il î moussaxhe.
Dispu 2000, u avårla, Mitchî Francård saye di rmouwer les waloneus po k' i s' rindexhe conte ki, s' i volnut kel walon vike, come el dijhnut, elzî fåt trover des novelès fonccions pol lingaedje. I disfind l' idêye k' i nos fåt edvinter des noûmots.[1]
Å cmince (1984), Michel Francard ni djåzéve nén walon, emacralé pa l' idêye diyalectolodjike k' i dveut pårler avou l' accint d' on seul viyaedje. Mins, pitchote a midjote, i s' î a metou, copurade a cåze di ses rescontes avou des Rantoelîs. Al shijhe k' il a dit årvey ås waloneus (2004), come bouteu direk emey zels, c' esta lu ki cåza e walon, et èn ôte fé on spitch e francès.
Michel Francard avou ses studiants mon les walon-cåzants[candjî | candjî l’ côde wiki]
Michel Francard a sovint fwait vni des studiants romanisses do Noû-Lovén po rescontrer des walon-cåzants, å cmince e payis d' Bastogne, pus al Soce des Rcåzeus d' Bietris.
Les kesses estént aprestêyes davance, les studiants divént rmete on rapoirt al fén del vesprêye.
Documints[candjî | candjî l’ côde wiki]
|
|
| Candjmint di l' eployaedje des langues pa M. Francard, pol dicåçtaedje d' on live, di 1983 a 2002 | |
Hårdêyes difoûtrinnes[candjî | candjî l’ côde wiki]
- (fr) onk di ses sincieus papîs (so les noûmots do walon) (so l' Aberteke)
- (fr) limero di Walo + gazete avou on responda da Michel Francard (aberwetåve).
- Dins ene emission e walon (Schoûtez ene miete, fevrî 2023)
- Rapoirtaedje so ene vesprêye inte li Soce di Rcåzeus d' Bietris, et les studiants romanisses da Michel Francard (pa Djôzef Bily, e walon) (so l' Aberteke)
Li Wiccionaire si rsieve di sacwantès fråzes da Michel Francard po-z enimådjî des mots k' i gn a.
Sourdants[candjî | candjî l’ côde wiki]
- ↑ Bastien Mertens, « Djaser wallon en 2023 », dins Moustique, 17 di may 2023, p. 27 : « […] Michel Francard, qui suggère aussi d'ajouter des néologismes, autre sujet délicat. “Si on veut que le wallon survive dans la société d'aujourd'hui, cela est nécessaire. Empêcher la néologie reviendrait à l'embaumer…” »