Côde sourdant di «Måmdiy (veye)»

{{Wiccionaire|Måmdey}}
'''Måmdiy''' (la-minme, ''Mâmdî'', ''Mâmdi''<ref>L' accint walon di ç' payis la afond todi li "y" metou å coron des mots ôte pårt el Walonreye.</ref>; F. '' Malmedy '', davance ''Malmédy''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] [[Måmdey|divnou intité]], el [[province di Lidje]].

[[Imådje:Måmdiy cwarmeus catedråle.jpg|thumb|Cwarmeus avou l' catedråle padrî]] 
[[Imådje:La-malmundariensis.jpg|thumb|vî lomaedje e latén]]

== Mwaissès dnêyes ==
* [[Limeros del posse]]:
** asteure: '''nnn'''
**  '''mmmm'''
* [[Limeros del posse]] :
** asteure : '''4960'''
** di 1969 a 1977: : '''4890'''
* [[Limero diyalectolodjike]] : ''' My 1 '''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]
* Arondixhmint : [[Vervî]]; e 1920, Måmdiy esteut ene mwaisse veye d' arondixhmint.
* [[No di dmorant|Lomaedje]] : Måmdiyin, Måmdiyinne (la-minme: Mâmdiyin, Mâmdiyène) (F. ''Malmédien, ienne'')<ref>[[Jean Germain]] ''Avis de recherche : Wallons, comment vous appelez-vous'', ''Vers l'Avenir'', 24 d' octôbe 2007.</ref> 

== Etimolodjeye do no ==
Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, loukîz e [[Wikt:Måmdey|Wiccionaire]]. Gn a eto ene  
[[fåve etimolodjike]]. C' esteut deus gaméns, onk ki vleut esse mwaisse. I djheut tofer "mi '''mame dit''' (çoula)" po-z acertiner çou k' i djheut. Si camaeråde, cwand on lyi dmandéve dou k' il esteut, i respondeut di "m' mame dit" -> ''Mamdi''.

== No di des plaeces di Måmdey ==
{{Lka}} [[Måmdey (toponimeye)]]
=== Hamteas ===
* Al [[Wikt:falijhe|Falijhe]] (la-minme : al Falîhye) 	 
* A [[Wikt:Djeråmont|Djeråmont]] (Fr. ''Géromont).

Les ôtès nos d' plaeces di Måmdey sont metous so ene [[Måmdey (toponimeye)|pådje tote seule]].

== Istwere ==
[[Imådje:Måmdey Lantratour.jpg|thumb|Mwaisse bastimint administratif do tins des Prûsyins]]
Fondåcion d' on covént dins les bwès e [[648]], par [[Sint Rmåke]], i dvénrè abeye et srè rmetowe avou [[Ståvleu]] po fé li [[Principåté di Ståvleu-Måmdey]].

Djalotes ene di l' ôte, elle alît ene d' on costé et l' ôte di l' ôte diviè l' an 1000, dj' ô bén: Ståvleu avou [[principåté d' Lidje|Lidje]], Måmdey avou [[Cologne]].

E [[1815]], li [[Påye di Wîne|Cossina d' Wîne]] dina les pårotches di l' evetchî d' Cologne al [[Prûsse]]. Eto, Måmdey divna Prûssyin (çou k' on lomrè l' [[Walonreye prûssyinne]]), et mwaisse-veye d' on canton (kreis). 

E [[1887]], on rmeta eshonne les hamteas tot ahivant li comene di Bévurcé. 

E [[1920]], Måmdey fourit metou avou l' [[Beldjike]], avou les [[Redîmés Payis]] (cossina d' Versailles, [[1925]]). Di [[deujhinme guere daegnrece|1940 a 1944]], li veye fourit, cor on côp, rclamêye almande. Elle a a stî foirt avadjeye påzès bombårdumints a l' [[Ofinsive da Von Rundstedt]] (decimbe 1944).

==  Tuzance walone ==
[[Imådje:Måmdiy cwarmea masses.jpg|thumb|Sinne do cwarmea (masses)]]
=== Soces et Foclore ===
* Soce di scrijheus et d' bouteus : [[Royå Club Walon di Måmdey]]
* Li [[cwarmea d' Måmdey]] wice k'&nbsp;on rtrouve des persounaedjes avou des nos walons: les [[Wikt:haguete|haguetes]] avou les [[Wikt:hape-tchå|hape-tchå]], li [[Wikt:trouvlea|trouvlea]]. 

=== Waloneus ===
* [[Augustin François Villers]] (diccionairî)
* [[Hubert Scius]] (diccionairî)
* [[Henry Bragard]]
* [[Henri Colette]]
* [[Jean-Marie Masset]]
* [[Jacky Lodomez]]

=== Accint walon d' Måmdey ===
Li [[spotchåve voyale]] est "U".

Les [[addjectif]]s et [[pårticipe erireces]] n' ont nou [[Djinre (croejhete)|femrin]].

=== Motîs walons ===
* [[Motî da Villers]]
* [[Motî da Scius]]

=== Eredjistrumint ===
{{mic}} [https://atlas.limsi.fr/sounds/Malmedy.mp3 Vola, vos ploz schoûter èn eredjistrumint] del [[fåve do vî vî tins]] «[[Li bijhe et l' solea]]» ratournêye pa Jacky Lodomez et Marie-Claire Buchholz avou l' accint d' après Måmdiy pol [[Djåzant atlasse éndjolike des lingaedjes di France et d' avår la]].

== {{HD}} ==
* [http://aberteke.walon.org/rapoirtaedjeswatv.php#mamdi Vizite di Måmdey e walon] ([[videyo]] avou [[Manfred Lejoly]]) {{Abt}} {{tvwc}}

== Sourdant ==

{{Commonscat|Malmedy}}