Côde sourdant di «Pesse des pourceas d' Afrike»

[[File:African swine fever ears.jpg|thumb|Rodjeurs al copete des orayes]]
Li '''pesse des pourceas d' Afrike''', c' est ene [[maladeye des coshets]] cåzêye pa on [[virûsse]], diferin do ci del pesse des pourceas lomêye "classike".

== Minêyolodjeye ==

=== Condicions di spårdaedje ===
Po l' virûsse si spåde, i fåt ene grande concintråcion d' biesses dins l' minme plaece. C' est insi dins les [[poitchreye]]s mins nén dins les bwès (cas del pesse dins les singlés).<ref>sorlon Michel Brassine, [[årtisse des biesses]], fén cnoxheu des [[maladeyes des pourceas]], [[copinreye]] di [[Libin (viyaedje)|Libin]], 28 di setimbe 2018.</ref>

=== Ancyinnès minêyes ===
Li maladeye est cnoxhowe e l' [[Afrike]] dispu [[1907]].

Li prumî passaedje e l' Urope fourit e [[Portugal]] e [[1957]]. Did la, li må a divnou [[inzotike]] e [[cåziyea iberike]], pu spiter el [[France]], pu el [[Beldjike]]. Ça a stî l' minêye di [[1983]] (dins les pourceas). On l' a prins po del [[pesse des pourceas|pesse classike]] et abate evoye toplin des pourceas.<ref>adjåzia da Albert Dewaele a on copineu del [[copinreye]] di [[Libin (viyaedje)|Libin]]</ref>

=== Minêyes d' Urope levantrece ===
[[File:African Swine Fever from 1.01.2018 to 22.09.2018.png|thumb|aisses del maladeye do prumî d' djanvî å 22 d' setimbe 2018]]
Ene aisse del maladeye fourit diclarêye el [[Djeyordjeye]] e [[2007]]. Did la, li må si va feri so tote li [[Rûsseye]] et-z î divni [[ezotike]]. Mins ele si spåd purade eviè l' [[Levant]].

E moes d' awousse 2012, gn a ene minêye e l' [[Oucrinne]] ey e moes d' djun 2013, el [[Bielorûsseye]].

E 2014, elle est el [[Litwaneye]], el [[Pologne]], et dins les ôtes [[payis bales]] ([[Letoneye]] ey [[Estoneye]]).

E moes d' djun 2017, li prumî cas est rapoirté e [[Tchekeye]].

=== Minêye del Walonreye ===
==== Prumîs cas ====
Diviè l' 15 di setimbe [[2018]], ene minêye dins les [[singlé]]s a stî diclårêye el [[Walonreye]]. Li prumî cas a stî trové a [[Etale]]. Li 5 d' octôbe, gn aveut ddja 32 singlés k' avént stî trovés pôzitifs å labo. 

Li må a dandjreus vnou avou des singlés apoirtés d' [[Pologne]] u d' [[Tchekeye]] po rahessî les bwès dvant les tchesses.<ref>esplikêyes d' on tchesseu so ene tchinne di [[tévé]] diviè l' 20 di setimbe 2018.</ref>

<gallery>
Pesse pourceas tite e walon el gazete.jpg|Tite del gazete "L' Avni do Lussimbork"
Papî intrêye bwès pesse pourceas Afrike Etale1.jpg|Papî a l' intrêye do bwès a Etale
Pancwåte pesse pourceas Afrike Etale2.jpg|item est i
</gallery>

==== Porshûte del minêye ====
Li minêye a rôlé ene miete foû del Gåme, po-a avinde Bietris et Faiviè (Witri).

Li dierinne curêye k' a stî trovêye pôzitive al PPA, c' esteut on singlé touwé dilé [[Sint-Ldjî]] li 11 d' awousse 2019. Mins, après on a co rtrové des vîs [[oxhea]]s avou l' virûsse divins. Li nombe totå di cas pôzitifs fourit di 833 (å 30 di måss 2020).<ref>[[L'Avenir du Luxembourg (gazete)|L' avni do Lussimbork]], li 2 d' avri 2020, p. 19.</ref>

<gallery>
Pesse singlés Afrike 2019 clôzeure voye Mårbuhan.jpg|Recloymint des bwès el Gåme (2019)
Pesse singlés Afrike 2019 clozeure dilé Lochnô.jpg|item est i
Pesse des singlés d' Afrike cloyaedje roti bwès.jpg|espaitchance di moussî ezès bwès (2019)
</gallery>

== Senes del maladeye ==
Li copete des orayes est sovint rodje. On î voet come des ptitès [[voenne]]s.

== Damadjes divintrins ==
[[File:African swine fever necropsy.jpg|thumb|damaedjes d' otopseye]]
Gn a do sonnaedje dins les [[musse]]s et d' l' [[aiwlinne]] åtoû des [[rno]]s.

== Espaitchance ==
Gn a nol [[eploctaedje]], årvier del [[pesse des pourceas classike]].

Dins l' cas del Walonreye e 1917, po reclôre li maladeye, on touwa pol [[mangonreye]] 4000 pourceas, et-z espaitchî les djins d' aler dins les bwès.

Cwand c' est les [[pourcea]]s ki sont acsûts, on towe tot l' tcheté. Ç' a stî l' cas el [[Roumaneye]] e 2018, la k' on a abatou cåzu tot les coshets.

== Dins les belès-letes e walon ==
On [[biyet d' oumeur]] a stî scrît pa [[Djåke Desmet]] sol l' recloymint des singlers tins del minêye gåmesse. 

== {{HD}} ==
''[[:s:Novèles_èt_Binde_à_dèsséns/IV|À m’ fré singler, poûrcia d’Ârdènes]]'' (so [[Wikisourd]]

== Sourdant ==

{{Commonscat|African swine fever|l'&nbsp;pesse des pourceas d'&nbsp;Afrike}}

[[Categoreye:Maladeyes des pourceas]]
[[Categoreye:Maladeyes des singlers]]