Pexhon

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « Pexhon », loukîz cial.

Pexhons apicîs dins ene astantchêye di l' Aiwe do Bontins (Marok)

On pexhon, c' est ene sôre di biesse ås cronzoxhs ki vike dins l' aiwe.

On pexhon bodje tot fjhant aler ses naivurons. I respire tot hapant l' ocsidjinne di l' aiwe ki passe dins ses brantcheyes, mucheye dirî çou k' on lome l' oraye.

Les biesses ås tetes del mer (balinne, dofén) ni sont nén des pexhons.

Sôre di pexhons

• a l' assulon di leu biyonaxhe :
  • pexhon d' mer (come li herin)
  • pexhon d' doûce aiwe (come li trûte ou l' brotchet)
  • voyaedjant pexhon, ki vike ene pårteye di s' vicåreye el mer, et l' ôte pårteye ezès doûcès aiwes (anweye, såmon, alôze)
• a l' assulon di leu diswalpaedje
  • pexhons ås oxheas (cåzu tos les cnoxhous pexhons)
  • pexhon ås tinroxhs (come les rakins, nén si diswalpés)

Li pexhon come amagnî

Li pexhon est foirt ritche e proteyenes. Si cråxhe est fwaite di crås seurs nén bôrés.

Les docteurs ricmandèt di magnî do pexhon onk a deus côps l' samwinne.

Produjhaedje di magnåves pexhons

Les magnåves pexhons sont prodûts tot les pexhant (dins l' mer ou les doûcès aiwes).

Sacwants pexhons sont-st aclevés dins des cinses pexhinreces. I polèt esse pexhîs pås "cinsî", ou esse metou dins des vevîs pexhreces po esse pexhî pa des pexheus po leu plaijhi.