Rif (montinnes)
Li Rif (e-n amazir «ⴰⵔⵔⵉⴼ», arrif), c' est ene tchinne di montinnes metowe al Bijhe do Marok.
C' est ossu l' no del contrêye la k' ces montagnes la sont.
Djeyografeye
[candjî | candjî l’ côde wiki]C' est des montinnes do minme sourdant ki les cenes di l' Espagne (air di montinnes di Djibraltar; (en) Gibraltar arc). Dabôrd, i n' a rén a vey avou les tchinnes di l' Atlasse.
Li pont copetrin, c' est l' Mont Tidirhine a 2456 metes.
-
air di montinnes di Djibraltar -
sapéns enivrés -
måjhons å toet d' panes
Lingaedjes
[candjî | candjî l’ côde wiki]On î djåze li rifin dins ene grande pårteye. Mins eto l' arabe marokin (payis Djbinla).
On î a djåzé l' espagnol tot on tins. Ci lingaedje la est co oficir å Marok, mins pus waire eployî.
Veyes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Gn a co des bokets del contrêye ki sont ocupés pa l' Espagne
- Meliya (pitite veye)
- Pegnon Gomesse del Gomera (pegnon d' rotche e l' mer, avou kékes måjhons po les sôdårds)
- iyea espagnol del baiye d' El Hoceyma (iyea avou kéke sôdårds)
Istwere
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les coisses ont stî ocupêyes dispu les Romins (Moritanreye di Tandjî).
Adonpwis, il a stî peuplé påzès Vandales, vinant d' Andalouzeye, et rotant viè l' Levant (i vont fini e l' Tunizeye).
Å cmince do 20inme sieke, i fourit colnijhî des Espagnols. Mins bénvite, gn ourit ene guere di dislaxhaedje, li guere do Rif la k' les Rifins, moennés pa Abdelkrim El Xhettabi fijhît vey do tins ås Espagnols. Mins al fén, il ont pierdou, motoit a cåze k' il alît eto ataker les Francès après Feze, ki s' metît adon avou les Espagnols (divant çoula, il estént puvite neutes).
Li payis fourit don ocupé pa l' årmêye espagnole. C' est did la ki Franco endala po prinde pårt al guere civile espagnole. Ses mwaisses aidants estént des Rifins.
Li contrêye si dislaxha podbon e 1956, on moes après l' Marok francès.
Gn ava co do berdouxha do tins do rwè Hassane II. I fourit spotchî waeraxhmint. Did la, ene wache d' ebagance des Rifins eviè l' Urope. Bråmint profitît di l' acoird Beldjike-Marok di 1962, po vni ovrer dins les houyires. Ça fwait : gn a bråmint d' familes marokinne di stok rifin e l' Beldjike (aprume a Brussele), mins ossu ezès Bas Payis ey e l' Almagne.
Economeye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li payis est foirt pôve po les coûtivaedjes ordinaires. Mins gn a dipus d' 800.000 djins ki vicrént di l' ahivaedje di tchedinne. Ci-ci a divnou otorijhî, avou åjhmince di l' estat, dispu les anêyes 2020.
