Francijha

On francijha u rifrancijha, c' est on mot u ene ratourneure ki si stitche tot d' on côp e walon, dabôrd k' i gn a bråmint des ôtès "viyès" piceures po dire parey. Li rfrancijha est å pus sovint riwaitî come ene flotche pås linwe-ehåyeus et pås soces di scrijheus classikes.

Mins sacwants rfrancijhas pôrént passer e walon did dimwin s' i gn a ene peclêye d'uzeus ki les eployèt. C' est l' cas, kécfeye, di "problinme".

Egzimpes di rfrancijhas

• "c' est nén evidint". Pout esse replaecî pa c' est nén si åjhey ki ça.
• li plupårt.
• donk. Pout esse replaecî pa "ça fwait ki...", "eto", "adon", dabôrd".
• Les djins d' chez nous (lomaedje d' ene shijhe walone e 2002 a Nåwinne).

Francijhas d' croejhete

• Uzaedje do pårticipe prezintrece foû do djerondif.

on diccionaire dinant li sinse des mots ==> on diccionaire ki dene li sinse des mots.

• liskéle

c' est li råjhon po liskele ele dinéve rendez-vous å Djhan a ç' plaece la => C' est po ça k' ele dinéve radjoû …

Kimint rcandjî les rfrancijhas ?

Trover ene ratourneure pår walone

Egzimpes di fråzes avou "li pupårt" eyet ene manire pus classike di dire pareye

• Li pupårt des Bulgares (83,9%) sont rashious comes mimbes di l' Eglijhe Ortodosse bulgåre.

=> Ene grosse pårt des Bulgåres ...

• Gn a bén kékès variantes di cogne dins les letes, mins pol pupårt, c' est l' minme sistinme eployî totavå.

=> ... mins c' est cåzu l' minme sistinme...

• Li pupårt des deyités do panteyon romin vnént d' Grece.

=> Ene peclêye (ene trûlêye, ene cåkêye, ene contrumasse) des deyités ...

=> toplin des deyités ...

• Cisse brantche la esteut compôzêye pol pupårt di militants ki viként å Payis Basse espagnol.

=> Cisse brantche la esteut bråmint compôzêye di militants ...

• çou k' i prezinta esteut corek pol pupårt.

=> çou k' i prezinta esteut å pus sovint corek.

• Li pupårt do tins.

=> Nouv côps so dijh, les troes cwårts do tins, å pus sovint.

Calker ene gåmrece u ene picådrece

Loukîz po tchû po replaecî chez.