Yebe di troye : Diferince etur modêyes
mAucun résumé des modifications |
mAucun résumé des modifications |
||
| Roye 6: | Roye 6: | ||
{{sla}} ''[[Meum athamanticum]]'' |
{{sla}} ''[[Meum athamanticum]]'' |
||
{{Fam}} |
{{Fam}} [[Ombrelires]] |
||
== Discrijhaedje == |
== Discrijhaedje == |
||
Modêye do 18 awousse 2014 à 19:19
Li yebe di troye (on dit eto: li spigne), c' est ene plante, assez råle el Walonreye, mins corante ezès waidaedjes di montinnes (did la si no e francès fno des Ales).
Sincieus no d' l' indje : Meum athamanticum
Discrijhaedje
Ele florixh d' ene bele blanke fleur avou des rglatixhances djaenes u måves.
Li plante leye-minme, mins co dpus les raecinêyes ki trimpèt el gote, ça ode ene miete come ene troye.
Sacwantès plaeces el Walonreye la k' gn a del yebe di troye
C' est a rilever ki deus des plaeces la k' gn a cisse plante la si lomèt a pô près parey (Fraiti et Fraiteure). Li Fraiti, c' est on tiene metou nén lon erî del Viere, ene aiwe ki s' va maxhî a Smwès. C' est l' seule plaece k' i gn a del sipigne (et k' on sait bén) so Basse-Årdene (300 a 400 metes hôt). Les cwate ôtes viyaedjes sont sol Hôte-Årdene, 500 a 600 metes hôt.
Uzaedjes del plante
Come yebe ås maladeyes
On s' sieve di ses raecenes po les maladeyes (må d' vinte).
A l' erire-såjhon, i fåt disterer et côper les raecinêyes. On grete d' on costé d' ene tokêye po n' prinde k' ene pårt des raecenes. C' est des grossès rayires d' on bon dmey cintimete.
I fåt adon bén rnetyî les rcinêyes, e lzès frotant comifåt avou ene pitite brouxhe. Cwand elle sont bén prôpes, on les ctaeye a bokets, 2 a 3 cintimetes longs. On les mete trimper dins on bocå, k' on-z î vude del blanke gote a 40°. Po ene pougneye di raecinêyes, on mete on cwårt di lite di gote.
On leye todi les raecinêyes dins l' gote. Ele purdèt adon ene pus foncêye coleur. Ça s' wåde ad vitam eternam.
Cwand on-z a må l' vinte, u k' on a les trantchêyes, on boet on tchiket d' ene trake, mins nén dpus. C' est seur, et ça gostêye on pô l' troye. Adon, li må est covite evoye. [2]
Come wårniteure des tombes
On va cweri ene u deus tokêyes d' yebe di troye pol riplanter sol tombe. Li plante florixh en on bea blanc paraplouve, avou do mayta djaene u incarnåt.
Po kel plante rissôrtixhe bén, on meteut del tere di fåde (bén noere) disso l' tombe.
Sourdants
- ↑ E. Paque", "Flore analytique et decsriptive des provinces de Namur et de Luxembourg", Wesmael-Charlier, Nameur, 1902.
- ↑ P. Otjacques ramexhné da Julien Maquet, Singuliers, 2-2002.