Bagance

Imådje:Human mtDNA migration.png

Grandès waches d' ebagance del djin (mape rifwaite tot loucant les parintêyes des ADN)

L' ebagance del djin, c' est cwand tote ene trope di djins endè vont, eshonne et so les minmes trevéns, eviè èn ôte payis.

Po les ebagants, li payis k' il ont cwité est sovint lomé" li "vî payis". Po les demografes, on djåze d' evoyants payis et d' ascoyants payis.

Sovint, les cåzes di l' ebagance sont l' pômagne eyet l' mizere dins l' payis.

Ça pout esse eto des mwaijhès condicions politikes.

Pacô, c' est des djins do payis d' abagance ki vnèt egadjî dins les payis evoyeus po coûtiver des novelès teres u fé tourner l' economeye. A des ôtes moumints, les ascoyants payis riboutnut les abgants, eyet clôre les frontires.

Les Walons come tos les peupes del Daegne, ont cnoxhou des waxhes d' ebagance. Il ont eto rascoyi des abagants di des ôtes payis.

L' ebagance est diferinne do colnijhaedje, la k' les noveas arivants sont les mwaisses dins l' novea payis.

E walon, li mot "abagant", c' est on noûmot. Si n' est i nén veyou do mwais costé. Ene ôte manire politicmint comifåt di djåzer des abagants el Walonreye, c' est "les Walons k' ont vnou d' ôte pårt".

Alez s' vey e splitchant motî po des linwincieusès racsegnes so les mots "abagant", et "ebagance".

Sacwantès rlomêyes waches d' ebagance des Walons

• Eviè l' Hongreye (Moyinådje)

Alére : Conferince da Djhan-Pire Dumont sol Hongreye

• Eviè l' Suwede (16inme sieke)
• Cwitaedje des sacwants protestants walons eviè l' Almagne eyet l' Olande.
• Ebagaedje eviè les Estats-Unis
  • Californeye (1840)

Alére : Tchanson da Flipe Lagrange "depårt pol Californeye.

• • Wisconsene (19inme sieke)
• Ebagance eviè l' Braezi (kimince do 20inme sieke).

Loukîz : nos walons e Braezi.

• Ebagance eviè l' Canada

Alére : Sicrijhaedje sol Canada d' èn ebagant walon, Joseph Pirot.

• Ebagance des pôvès djins del Dutcheye do Lussimbork eviè l' Banat (1764-1786).

Sacwantès waches d' abagance aviè l' Walonreye

• Djins del Såre et l' l' Alzace (anêyes 1870)
• Flaminds (kimince do 20inme sieke)

Alére : "Vlamingen in Wallonië" da Guido Fonteyn. Gn åreut yeu 750.000 Flaminds k' ont-st abaguè aviè l' Walonreye.

• Itålyins (1945-1955)

Loukîz : Rascråwe do Bwès do Cazî

• Marokins (1970 a ouy)

Alére : L'abagance et ses djins (L. Mahin) et les ôtes sicrijhaedjes del rilêye "Les Walons k' ont vnou d' ôte pårt" dins "Djåzans walon", 1993.

Sacwants grands movmints d' ebagance dins l' istwere

• Peuplaedje di l' Amerike.
• Peuplaedje des Payis des Grandès Basses (Afrike).
• Tchessaedje-evoye des Djwifs et des Muzulmans foû d' l' Andalouzeye (1492-1500).
• Ebagance des Djwifs eviè Israyel.

Sacwantès grandès waches d' ebagance å djoû d' ouy

• Abagance aviè l' Urope (1990 a ouy).
• Abagance aviè les Estat-Unis.
• Abagance aviè les Payis del Gofe.
• Li Portugal et l' ebagance

Hårdêye difoûtrinne

• Pådje di l' ebagance so l' Aberteke