Redjime francès

Li redjime francès, c' est l' sistinme politike k' i gn a yeu el Beldjike di 1796 a 1814.

Il a cmincî djusse après li revintreye lidjwesse et l' revolucion braibançone, di cåze di l' invayixhaedje des Bas-payeis Otrichyins, et des Principåté d' Lidje pås sôdårds francès.

C' est l' prumî et l' dierin côp kel France si rinda mwaisse di tote li stindêye del Walonreye.

Li redjime politike del Walonreye esteut a pô près l' minme kel kel ci del France d' adon. I provneut bråmint des idêyes diswalpêyes al Revolucion francesse, ramidrêyes pa Napoleyon.

Eritances do redjime francès ki dmorèt co å djoû d' ouy.

• L' uzaedje do francès come seule lingaedje oficire, do dzo å dzeu del schåle administrative.
• Li voeyaedje evi des patwès (li walon esteut rwaitî insi, come tos les lingaedjes do payis ôte kel francès).
• Li rmetaedje eshonne des provinces walones k' estént aloyeyes å Sint Impire Romin Djermanike eyet les cenes k' estént on boket des Bas-Payis Otrichyins.
• Schovaedje evoye di l’ esclavaedje.
• Pårtixhaedje e cantons.
• Pårtixhaedje en arondixhmints d' djustice.
• Suprimaedje des djibets.
• Suprimaedje des démes.
• Li code Napoleyon.
• L’ estat civil.
• Les canses adicioneles.
• Les tchampetes.
• Les forestîs.
• Les djindåres.
• Les djuris d’ assijhe.
• Li moniteur.
• Li metaedje a pårt di l’eglijhe et l’ estat.
• Les contributions.
• Li sisteme metrike.
• Les abondroets des djins.
• Li cadasse.
• Li divoice.
• Li naturalijhaedje.