Måmdiy (veye)

Måmdey (la-minme, Mâmdî, Mâmdi; F. Malmedy , davance Malmédy), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye divnou intité, el province di Lidje.

Imådje:Maumdey cwarmeus catedråle.jpg

Cwarmeus avou l' catedråle padrî

• Limeros del posse :
  • asteure : 4960
  • davance : 4890
• Limero diyalectolodjike : My 1 ; mwaisse pont d' l' A.L.W.
• Arondixhmint : Vervî; e 1920, Måmdey esteut ene mwaisse veye d' arondixhmint.
• Lomaedje des djins : Måmdiyin, Måmdiyinne (la-minme: Mâmdiyin, Mâmdiyène)

Etimolodjeye do no

Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, loukîz e Wiccionaire. Gn a eto ene fåve etimolodjike. C' esteut deus gaméns, onk ki vleut esse mwaisse. I djheut tofer "mi mame dit (çoula)" po-z acertiner çou k' i djheut. Si camaeråde, cwand on lyi dmandéve dou k' il esteut, i respondeut di "m' mame dit" -> Mamdi.

No di des plaeces di Måmdey

Loukîz a : Måmdey (toponimeye)

Hamteas

• Al Falijhe (la-minme : al Falîhye)
• A Djeråmont (Fr. Géromont).

Les ôtès nos d' plaeces di Måmdey sont metous so ene pådje tote seule.

Istwere

Fondåcion d' on covént dins les bwès e 648, par Sint Rmåke, i dvénrè abeye et srè rmetowe avou Ståvleu po fé li Principåté di Ståvleu-Måmdey.

Djalotes ene di l' ôte, elle alît ene d' on costé et l' ôte di l' ôte diviè l' an 1000, dj' ô bén: Ståvleu avou Lidje, Måmdey avou Cologne.

E 1815, li Cossina d' Wîne dina les pårotches di l' evetchî d' Cologne al Prûsse. Eto, Måmdey divna Prûsyin (çou k' on lomrè l' Walonreye prûsyinne), et mwaisse-veye d' on canton (kreis).

E 1887, on rmeta eshonne les hamteas tot ahivant li comene di Bévurcé.

E 1920, Måmdey fourit metou avou l' Beldjike, avou les Redîmés Payis (cossina d' Versailles, 1925). Di 1940 a 1944, li veye fourit, cor on côp, rclamêye almande. Elle a a stî foirt avadjeye påzès bombårdumints a l' Ofinsive da Von Rundstedt (decimbe 1944).

Tuzance walone

Imådje:Maumdey cwarmea masses.jpg

Sinne do cwarmea (masses)

Soces et Foclore

• Soce di scrijheus et d' bouteus : Royå Club Walon di Måmdey
• Li cwarmea d' Måmdey wice k' on rtrove des persounaedjes avou des nos walons: les haguetes avou les hape-tchå, li trouvlea.

Waloneus

• Augustin François Villers (diccionairî)
• Hubert Scius (diccionairî)
• Henry Bragard
• Henri Colette
• Jean-Marie Masset

Accint walon d' Måmdey

Li spotchåve voyale est "U".

Les addjectifs et pårticipe erireces n' ont nou femrin.

Motîs walons

• Motî da Villers
• Motî da Scius

Hårdêye difoûtrinne

• Vizite di Måmdey e walon (videyo avou Manfred Lejoly) (so l' Aberteke) (sol Tévé walon-cåzante)