Beyôle

Ombion di des beyôles, dins ene taeye

Ene beyôle (on dit eto: ene bôle u on bôlî), c' est èn åbe del Walonreye, et des ôtes mitan froeds payis, do djinre Betula, del famile des beyôlacêyes.

Elle est foirt åjheye a ricnoxhe di cåze di s' blanke eschoice.

Li beyôle, c' est onk des åbes k' on abate dins les taeye (di bwès). Cwand ene djonne beyôle est markêye (nén abatowe), ele divént ene "bôles di deus ådjes". A ciste ådje la l' åbe atrape ene noere sipesse grevleuse eschoice. Mins djusse å pî d' l' åbe; ça fwait ki li schoice del pate n' est nén pareye al eschoice do buk.

Les beyôles ki crexhnut dins les fagnes ont ene rodjåsse eschoice.

Les finès coxhetes do houpî si lomnut les rames di beyôle.

Li beyôle a leyî s' no a ene peclêye di plaeces del Walonreye.

Uzaedjes do bwès

Seuve ki vént foû do stok d' ene beyôle, djusse flaxheye djus

• come bwès d' tchåfaedje : c' est on bwès ki tchåfe bén, mins ki va on pô pus rade kel hesse et kel tchinne.
• les rames di beyôles siervént a fé des ramons. On les pout eto eployî come åleas po les poes.
• Les ptitès beyôles siervént a fé des mays.

Vigreusté

Li beyôle si pout rsemer tote seule après des sapéns.

Uzaedje come plante ås maladeyes

On s' sieve del seuve, lomêye li djus d' beyôle.

Especes

• Blanke beyôle (Betula pubescens), k' est l' pus corante des beyôles di Walonreye.
• ...