Garvane

Tchamp d' poes d' souke

Li garvane ou poes d' souke, c' est on gros djaene poes, mo soucré, ki vént d' ene påwionacêye ki crexhe ezès payis del Mîtrinne Mer.

Sincieus no d' l' indje : Cicer arietinum.

Famile : Påwionacêyes

hotches et fleurs di poes d' souke

Motlî

L' ewalpeure des feves si lome hotche (ou «schåfe» ou «schågne» ou «cosse»). Les minmes mots alèt po les ptits poes et les grossès feves.

Drovi ciste ewalpeure la si dit dihotchî ou schafyî.

Discrijhaedje

Cicer arietinum noir

C' est ene plante 50 cm hôte, ki dene des poyowès cossetes avou deus poes dins tchaeke.

Couteure do poes d' souke

On pout semer des poes d' souke :

• plin tchamp: al volêye u a royes (onk a onk u å semoe).
• e coûteure en astaedje
  • dizo olivîs.
  • dizo les vegnes.
  • dizo amandîs.
  • dizo les poes d' Trouk (Turkeye).

E l' Afrike bijhrece, on l' seme e moes d' fevrî. I n' fåt nén k' i plouve cwand il a flori. I lyi fåt troes moes po esse presse.

On l' råye al mwin, come les lintiles, cwand les hotches snt co on pê vetes.

Dinltins, on l' bateut avou les tchvås kel pestulént. Asteure, on l' bate avou ene pitite machine a bate ki va sol tracteur. I rind 12 saetchs a l' ectåre. Ci n' est nén mirabilå, mins gn a waire yeu d' relijhaedje al leccion po cisse plante la.

Èn ectolite peze 72 a 80 kg.

Sôres di poes d' souke

• les djaenes: les pus corants (on les lome les rodjes dins sacwants payis).
• les blancs: gn a ene sôre tunizyinne, pus grosse et bén relîte, ki rind bråmint mî. Ele cût pus rade ki les ôtes.
• les noers (pus råles).

Li garvane come amagnî.

Risplitchaedje des poes d' souke

Li poes d' souke est vindou setch, u e boesses. Po s' endè siervi po magnî, s' il est setch, on l' doet risplitchî, dj' ô bén, fé schiper inte ses doets ene pitite fene blanke pelete. On l' pout magnî coût dins do boure u dins d' l' ôle.

E l' Afrike bijhrece, on les mete tot ronds dins ene boune cråsse sipesse sope k' on lome harira, avou des bokets d' tchå, des oûs. C' est l' amagnî tipike del disdjune, tins do cwareme muzulman.

Po sognî les biesses

On lzî pout dner les ranxhes, les ptits k' on n' vind nén, et les poes d' souke zels-minmes, si l' martchî est fayé.

On pout sognî les åmeas al laxhe, les vatches a laecea, les pourceas, les tchvås avou. Gn a dipus d' cråxhes divins ki dins les ôtes poes. Gn a 22 åcint d' blandoûs, çou k' est foirt ritche.