Oscar Colson
Oscar Colson a vnou å monde a Votem li 10 di may 1866. Il a morou a Berlin li 14 di nôvimbe 1933.
C' esteut on bouteu pol walon k' amonta, avou Djôr Wiyame et Colas Defrexheus li rvuwe Wallonia (1892). Mins c' est lu k' end esteut li doetoe.
I scrijha tot djonne e walon, ey eto e francès.
Di s' mestî, il a cmincî mwaisse di scole. Pu fé do gaztî, pu ovrer come fonccionaire.
Ouves e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]I rashonna li motlî di sacwants mots do seke, dins on live lomé honteuzmint (pudicmint) "Chez les Wallons de Belgique", ey eplaidî a Paris (amon l' editeu H. Welter) e 1902. Ci live la est rindjî come limero G105 dins l' djivêye des motîs walons.
Vicåreye
[candjî | candjî l’ côde wiki]I fourit on grand disfindeu d' l' otonomeye del Walonreye. I rprezinta Lidje a l’ Assimblêye walonne dispu si askepiaedje e 1912.
E 1918, tins d' l' ocupåcion almande, i dvénrè directeur di l' acsegnmint primaire et des Beas Årts a l' administråcion walone di Nameur. Mins cisse tchedje la lyi a stî dnêye pås Almands dins l' cåde di leu politike di schåyaedje administratif Flande-Walonreye.
Al liberåcion, tertos tape li hate so les fonccionaires di l' administråcion d' Nameur. Colson (ey eto des ôtes walonisses come Arille Carlier, Frans Foulon, Henry Henquinez) est porshuvou e-n on procès d' assijhes po "fijhaedje avou ls Almands". Come il a stepé evoye foû d' Beldjike, il est codåné pa costumance a 20 ans di foircis travos.
Diviè 1921, il evoye on live "privé" a sacwants soçons, ki l' tite, c' est "L'unionisme wallon pendant l'occupation allemande en belgique - 1917-1918", eplaidî a Bårçulone (a l' Imprenta catalana, Cambo & co). Il î mostere ki, wårder les administråcions ås mwins des Walons tins del guere, c' esteut lweyå et nén ene traitrijhe, come les tribunås et toplin des efoufeyès djins el pinsént.
I va dmorer a Berlin come professeur disk' a s' moirt.
Alére
[candjî | candjî l’ côde wiki]Jean-Pierre Hiernaux, "Taper l' hate so Colson ?", Li Rantoele l° 70, esté 2014.
Hårdêye difoûtrinne
[candjî | candjî l’ côde wiki](fr) Live ki Colson î esplike si ovraedje tins del guere di 14 (avou comintåres e walon da Jean-Pierre Hiernaux)