Amanite towe-moxhe

Èn årtike di Wikipedia.
(Redjiblé di Amanite towe-moxhes)

Po des linwincieusès racsegnes sol mot "amanite towe-moxhe", alez s' vey sol Wiccionaire

L' amanite towe-moxhe[1] (on lome eto "tchapea d' macrale"[2], mins ci mot la est emacralé), c' est èn epweznant tchampion del famile des amanites ki vént dins les bwès.

amanite towe-moxhe
Li tchampion dins l' bwès el Walonreye(portrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont)
Li tchampion dins l' bwès el Walonreye(portrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont)
Rindjmint sincieus
Ringne: Fungi (tchampions)
Ecoxhmint: Basidiomycota
Classe: Homobasidiomycetes
Dizo-classe: Agaricomycetideae
Ôre: Agaricales
Famile: Amanitacea
Djinre: Amanita
Espece: muscaria

Si tchapea si stind et s' agrandi avou l' ådje. Et fé vormint tuzer a on tchapea come les macrales avént.[3]

Discrijhaedje[candjî | candjî l’ côde wiki]

C' est on tchampion avou on tchapea 20 cm lådje, di rodje coleur. Mins i pout tourner a l' orandje, et minme å djaene e divnant pus vî. Come dit pus hôt, li tchapea s' alårdjixh et s' racroler tot divnant vî.

Sol tchapea, gn a des toplin di blankès taetches, ki c' est des peas plakêyes après l' tiesse do tchimpion. Asteme ! l’ åbusson pout aveur sitî rlavé del plouve, et les blankès peas evoye.

Les lames sont libes, blankes a djaene citron.

Li pî fwait 25 cm di hôt so 3 cm di lådje. Il est blanc et lisse, et a èn anea. Mins, pa des côps, ci-ci manke.

Li rinfelmint do pî (bule) mostere des ptits gris bokets d' vwele ki s' disfirlotchèt.

Il a ene blanke tchå, ene miete orandjêye dizo l' pelete do tchapea.

Il a ene douce odeur eyet on bon gosse.

Biyonaxhes[candjî | candjî l’ côde wiki]

I vént al tere dins les bwès, ttossu bén dins les sapinires, ki les bwès d' åbes ås foyes, aprume so des surès teres.

I crexhe di l' esté disk' al fén di l' erire-såjhon.

Epwezonmint[candjî | candjî l’ côde wiki]

C' est èn epwezoné tchampion, a cåze des foitès dôzes di totès sôres di pwezons inte di zels li muscarene. Did la si no e sincieus latén Amanita muscaria.

Sourdants & pî-notes[candjî | candjî l’ côde wiki]

  1. purade ki towe-moxhes, mins ciste ortografeye la rote eto.
  2. Live des plantes da Bastin, p. 230.
  3. Pire Otdjåke, emilé a Lucyin Mahin li 28 d' awousse 2008; tot on tins, sol Wikipedia e walon, li mot "tchapea d' macrale" a stî metou po l' amanite moudreuse.
Commons
Commons
I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou Amanite towe-moxhe .