Makêye

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « stofé », loukîz cial.

makêye di cinse dins ene barkete di plastike

Li makêye ou blanc stofé u pus courtinnmint: stofé, c' est on froumadje foirt simpe fwait avou do laecea ou do bourté laecea.

Fijhaedje

Ragotaedje d' ene makêye

On pout leyî l' laecea on djoû ådzeu del sitouve (50-60 digrés).

On meteut l' batijhe e-n on moûssî (pot d' grès).

Cwand il esteut prins, on l' meteut dins on fén drap (ene sitamene) et leyî sgoter (dinltins tot l' pindant a ene clitche ådzeu do saiwoe.

Vindaedje

Divinltins, les martchandes di makêye vinént dins les veyes po vinde leu martchandeyes, k' ele tinént so leu tiesse, so ene pitite volete di hårdêyes.

Asteure, les makêyes di cinse sont vindowes dins des barketes di plastike.

Å Marok, dins l' Rif, on les prezinte dins ene cloyete di pålmî nin.

Cwålités nourixhreces

Li makêye est rcwerowe pa les cenes et les cis ki vlèt maigri, veyanmint k' i gn a waire di cråxhe. Did la, li tchanson da Mimile:

Po moussî dins on bikini
Ele si frè scroter, ele si frè mori. (…)
Al måjhone, on magne do stofé, Des pemes tchitcheyes et des sorets.

Dins l' lingaedje walon

On l' eploye come modele di blankeur del pea (blanc come ene makêye, blanc come on stofé).

Li ratourneure «ragoter les makêyes» vout dire piede si tins a canler (tot djhant k' on boute tot waitant ås makêyes ki sgotèt). C' est l' resploe d' ene tchanson des «Droles di Lodjeus». leyî goter les makêyes vout dire: prinde si tins, èn nén esse pressé.

Froumaedjes rishonnants

blanc stofé (jben) dins ene cloyete (Rif, Marok)

Li jben do Marok.