Beldjike

Beldjike
Drapea	Åres nåcionåles
Imne nåcionå: Li Braibançone
Mwaisse-veye	Brussele
Lingaedje oficir	Neyerlandès, francès, Almand
Sitindêye • totåle • aiwe	30 688 km² 0.8%
Populåcion • totåle • dinsité	11,584,008 dimorants 377.5 djins/km²
Dislaxhaedje	4 octôbe 1830
Tchîf d' estat	Flipe di Beldjike
Prumî minisse	Alexander De Croo
Manoye	uro
Coisse d' eure	UTC+01:00, UTC+02:00
Preficse telefonike	+32
Dominne internete	.be
I gn a so les cmons Wikipedia des imådjes ou fitchîs son a vey avou Beldjike

Li Beldjike, c' est on payis di l' Urope do Coûtchant, k' a skepyî e 1831, après ene revintreye siconte do dierin mwaisse do payis, li Rwè do Rweyåme Uni des Bas Payis, Wiyåme d' Orandje.

Li Beldjike est on rweyåme avou ene mwaisse lwè.

Les dmanants el Beldjike sont lomés les Beldjes (on prononce pus sovint come e francès d' Walonreye les Belch).

Istwere

Revintreye bedje

Li Revintreye bedje ou Revolucion bedje, c' est l' revintreye des provinces di Nonne do Rweyåme Uni des Bas Payis. Li Revintreye sorvina e 1830, li 25 d' awousse, et finixha li 4 d' octôbe 1830 avou l' proclamåcion do dislaxhaedje del Beldjike. E 1831, li Rweyåme Uni des Bas Payis erconoxhe li Beldjike ki wangna si dislaxhaedje.

Beldjike

Pårtixhaedje

Provinces

Asteure

Li Beldjike est pårteye e 10 provinces + Redjon d'Brussele (ki n' est nén ène province).

• El Walonreye
  • Province di Lidje
  • Province di Nameur
  • Province do Roman Payis
  • Province do Hinnot
  • Province do Lussimbork

• El Flande
  • Province do Braibant flamind
  • Province d' Anverse
  • Province del Flande Coûtchantrece
  • Province del Flande Levantrece
  • Province do Limbork
• Èl Redjon d'Brussele

Padvance

Li Beldjike esteut, padvant 1995, pårteye e 9 provinces

• Egziste core asteure (sins awè stî candjî e 1995)
  • Province d' Anverse ; Province di Flande coûtchantrece ; Province di Flande levantrece ; Province do Hinnot ; Province di Lidje ; Province do Limbork ; Province do Lussimbork ; Province di Nameur
• Li ancyine nouvinme province k' aveut-stî pårteye e deus ôtes provinces eyet on Redjon d' Brussele (ki n'est nén ene province).
  • Province do Braibant => Province do Braibant flamind ; Province do Roman Payis ; Redjon d' Brussele
• Ancyines frontires :
  • D' èl indepindance disk' a 1839, li Province do Lussimbork aveut li Grande-Dutcheye do Lussimbork eyet li Province do Limbork aveut li Province do Limbork des Bas Payis.
  • Padvant 1919, li Province di Lidje n' aveut nén les Redîmés Payis.

Prumires frontires, nén ricnoxhowes do Rwè des Bas Payis

Redjons economikes

Dispu les anêyes 1970, li Beldjike est pårteye e troes redjons economikes:

• li Flande al Bijhe.
• li Walonreye a Nonne.
• Brussele å mitan.

Pårtixhaedje po les sacwès cultureles

Les sacwès cultureles sont sol goviene di des cminåltés d' lingaedje :

• li Cminålté francès-cåzante u Federåcion Walonreye-Brussele.
• li cminålté flamind-cåzante.
• li Cminålté tîxhon-cåzante.

Comenes

Loukîz li djivêye des ptits bans del Walonreye

Les ancyinnes comenes (pitits bans) ont stî rebanés po fé des "intités comunåles" li 1î d' djanvî 1977. Divant çoula, gn aveut ddja yeu des ptits rebanaedjes. C' est l' minisse Joseph Michel k' a yeu l' no d' aveur metou ene alaedje çou k' on lome co sovint li "fuzion des comenes".

Li pus ptite comene di Beldjike, c' est Hestape.

Mwaisse lwè

Li Beldjike est dins l' cwatrinne di payis del Daegn k' ont wårdé l' minme mwaisse lwè dispu 175 ans (1831).

Istwere

Loukîz a : Istwere del Beldjike

Ahivaedje des frontires difoûtrinnes

Loukîz a : Ahivaedje des frontires difoûtrinnes del Beldjike

Politike

Loukîz a : Politike del Beldjike

Lingaedjes

Li politike linwistike est ehåyeye dins l' mwaisse lwè, a l' årtike 30 ki dit :

L' uzaedje des langues djåzêyes el Beldjike est libe. I n' pout esse oblidjî ki påzès lwès et fok po les akes di l' otorité publike et po les cayets d' djustice.

Dins l' mwaisse lwè, il est eto metou ki tote lwè doet esse sinêye på rwè eyet onk di ses minisses. E 1831, c'esteut pår avanciveus, et sacwants payis, par après, ont rcopyî ci hagnon la.

Rapoirts avou les rlidjons

Li rapoirt inte l' estat et les eglijhes est acvierné pa les årtikes 11, 19, 20 et 24 del mwaisse lwè.

I n' ont måy sitî rcandjîs dins les mwintès refômes del constitucion.

I djhèt ki l' estat et les eglijhes ricnoxhowes ni si dvèt nén meler des afwaires di n' onk l' ôte. Mins l' estat paye les priyesses des diferinnès rlidjons.

Societé

• Les mariaedjes et les divoices sont contés dispu 1866 pa l' Institut nåcionål des Statistikes.
• Les mariaedjes do deus djins då minme-seke est legå dispoy 2003, èl Beldjike est onk dès prumîs payis dèl monde a l' aveur legålizé.

Divintrinnès hårdêyes

• Rilomés Bedjes

Difoûtrinnès hårdêyes

• (fr) Mwaisse lwè del Beldjike
• Tecse rigretant l' ahivaedje del Beldjike (so l' Aberteke)