Noer Boton (gazete)
Nwêr Boton
Li Noer Boton (ki si scrijheut Nwêr Boton), c' esteut ene gazete e walon askepieye e 1971 pal Coirporåcion des Romans Scrijheus avou l' aidance des Relîs Namurwès.
Ele s' a djoké e 1983, å limero 116, ey esse replaeceye på Såverdea.
Elle a raviké e 2023, avou come tite «Lë Noer Boton», a môde di troemoetî, après l' «moirt» do «Sauvèrdia» e 2022.
.JPG)
Esplikêye do tite
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li no vént d' ene pûnicion des mwaisses di scole po les efants ki djåzént e walon.
Come ça sôrtixheut e noer et blanc, gn aveut on gros noer boton avou cwate trôs so on fond djaene-cocu.[1]
Istwere
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Lë Nwêr Boton à vèyu l’ djoû à Auve lë 27 sètimde 1969. Lucien Léonard présidint dès Rèlis Namurwès èt l’ doyén Gids d’Auve, on yë è l’ëdéye dè mète së pîds one soce dë scrîjeûs walons dè l’ « Brabant Wallon » : dès Brèdonîs. Dj’èsto onk dès scrîjeûs quë l’on pwârté à batème ; quéquefîye lë seûl avou Jean-Jacques Gaziaux, quë vëke co audjoûrdë. Së r’vasî, c’èstot « rén sins pwin.ne. » Lë prëmî scrîjadje dè l’ nëmèrô onk : c’èst më quë l’a scrît.
- Le prëmis présëdint : Jules Flaba dè Rou-Merwè, (Roux-Miroir),le sècrètaîre Marcel Evrard dè Saut-Monsieû-Djame (Sart Mèsîre Guillaume)
- Ël à drovë sès pâjes à tote one chîléye dë scrîjeûs d’amon nos-ôtes dëvant dè yèsse rëprins pa lès « Sauvèrdia d’avaurcë » è 1995.
- Ë-n-a co branmint dès djins quë compëdenèt co l’ Walon. Po ç’ qu’ènn’èst dè l’ causer, c’èst d’djà one ôte paire dë mantches. Èt po l’ sëcrîre : ë-n-a pës waîre po l’ fé. On n’è pout rén, nos n’avans ni stî à s’cole po ça. Nos-alans sâyî dë r’trover on r’méde à ça. Èt nos-aroutëner aus moyéns d’asteure : lès-indjoles d’informatëques, èt l’ twèle, èwou qu’ lès djon.nes sont todë d’ssës. Nos pëdrans l’ walon dè mëtan. Tot l’ monde pout l’ comprinde aujiyemint, dë Nëvèle, à Ôr Grand, tot passant pas Auve, Beauvètchén, Djodogne èt tot d’tchindant pas Pèrwez, Djiblou, Namëur, Dinant, djësqu’à Dinant èt Couvin.[2]
Sacwants scrijheus do Noer Boton
[candjî | candjî l’ côde wiki]Scrijheus do prumî limero
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Adrovaedje e francès da Willy Bal
- Jacques Desmet p. 3
- Albert Rousseau p. 4
- Charles Scops p. 4
- André Dewelle p. 6
- Jules Flabat p. 8
- Marcel Evrard (k' a trové l' no del gazete) p. 8-10
- A. Godfriaux p. 12
- Henri Lerutte p. 12
- Gabriel Paul p. 14
- Jean-Pierre Surkol p. 16
- Paul Van Drise p. 16-18
- S. Tèladi p. 18
Li prumî limero, c' est tos arimés, apus ki l' dierin tecse da «Tèladi» (ki shonne awè stî rprins do Bourdon). Tos les tecses sont ratournés e francès.
Ôtes sicrijheus
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Claire Delbrassinne-Matthieu
- Émile Evrard
- Marguerite Frevelhausen
- Andrée Flesch
- Jean Flesch
- Robert Vanorlé
- Jean Volant
Scrijheus do novea Noer Boton
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li novea Noer Boton (2023) est eplaidî pa Jean Hamblenne. Li mwaisse sicrijheu, c' est Djåke Desmet.
- Joseph Dawagne
- Jean Dechamps (ki scrît e patwès di Djalhé)[3]
- Chantal Denis[3]
- Françoise Evrard
- Raymond Evrard[3]
- Baptiste Frankinet[3]
- Jean Hamblenne[3]
- José Schoovaerts[3]
- Claude Snaps
- Joëlle Spierkel[3]
- Bernard Vanorlé
Replaidaedje des tecses
[candjî | candjî l’ côde wiki]Jean-Jacques Gaziaux a eto bråmint poujhî dins les scrijhaedjes do Noer Boton po relére les bokets di ses deus antolodjeyes a tinmes :
- Nos campagnes, sol tinme do vicaedje dins les cinses (1998).
- Vey voltî, sol tinme des hantaedjes et do mariaedje (2002).