Micolodjeye

åbsoneu k' esplike li biyo-soce do boloe nôbe (a hintche) et do faw (a droete)

Li micolodjeye, c' est l' syince ki studeye les tchampions.

Mwaisse piceure

C' est ene syince foirt dilé l' botanike ki studeye les plantes.

On rindje ossu dins l' micolodjeye li studiaedje des micsomicetes, mågré k' ces-ci n' ont nén l' minme tcherpinte ki les tchampions.

On sincieus ki boute sol micolodjeye, c' est on micolodjisse. On fwait l' diferince avou èn åbsoneu u ene åbsoneuse, ki c' est ene djin ki cnoxhe bén les sôres di tchampions åbsonreces.

Istwere del micolodjeye

Come syince, li micolodjeye rimonte dandjreus å Suwedwès Carl von Linné ey a si ovraedje Species Plantarum (1753), minme si les tchampions n' î ocupèt nén ene plaece vraiymint a pårt 'i sont metous avous les plantes).

Li prumî ovraedje pår so les tchampions a stî publiyî e 1801 på Nonne-afrikin Christiaan Hendrick Persoon. I s' lome Synopsis methodica fungorum.

Mins c' est èn ôte Suwedwès, Elias Magnus Fries, k' a fwait soude troes ronflants tômes d' on live, ki l' tite, c' est Systema mycologicum inte 1821 et 1832. Ci live la va dmorer li mwaisse ovraedje des micolodjisses et des botanisses do 19inme sieke.

I va moenner å «Code international de nomenclature botanique (CINB)», eplaidî a Wîne e 1905 (k' on s' è sieve co todi pol djoû d' ouy).

Minme si les tchampions sont rindjîs enute e-n on ringne a pårt (diferin do ci des plantes), on-z a continouwé d' elzî apliker li nominclateure botanike.

Espicilaedje des tchampions

Li spicilaedje des tchampions (tacsonomeye) est fwait sol modele do ci des plantes. Mins les cawetes po les tchampions sont diferinnes des cenes des plantes.

Al miercopete del schålance, c' est l' dominne, ki c' est cial, li ci des Eucariotes (Eukaryota)

Après çoula, gn a l' ringne'; vaici les tchampions ('Fungi)

Li restant do rindjmint si fwait avou les cawetes shuvantes:

• mycota (ecoxhmint);
• mycotina : (dizo-ecoxhmint);
• mycetes : (classe);
• mycetideae (dizo-classe);
• ales (ôre);
• ineae : (dizo-ôre);
• aceae : (famile);
• oideae : (dizo-famile);
• ieae : (tribu);
• inae : (dizo-tribu)

Shuvèt li djinre (pacô pårti e dzo-djinre, seccions, dzo-seccions, séreyes et dzo-séreyes) et l' indje (pårtixhaedjes possibes: dizo-espece, varyisté, dizo-varyisté, fôme, dizo-fôme, fôme especiåle, raece).

Si tos les tacsons metous eshonne sont clairmint definis, çou k' on mete didins ces-ci l' est bråmint moens. Dj' ô bén ki des sôres k' ont lontins shonner les minmes polèt esse rimetowes come diferinnes, copurade shuvant les studias so l' ADN.

Metans, disk' ås anêyes 1990, on rindjive les tchampions dins cwate ecoxhmints, Guimnomicetes, Deuteromicetes, Mastigomicetes, Amastigomicetes. Ådjourdu, i gn a todi cwate ecoxhmints, mins ci n' est pus les minmes: Kitridiomicetes, Zigomicetes, Ascomicetes, Bazidiomicetes.