Faxhe-coulote
Ene faxhe-coulote ou on pamperse ou ene coûtche-coulote, c' est ene faxhete (bråye) a taper evoye, k' on n' doet pus aveur rén d' ôte avou, po refaxhî les påpåds (u d' ene grande djin k' end a dandjî).
Istwere des pamperses
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li pamperse a stî edvinté inte 1950 et 1961 pa èn Amerikin, Victor Mills.
Li faxhete a fote evoye:
- diveut boere totes les aiwes låtcheyes på påpåd.
- diveut wårder l' pea li pus setche k' i s' poleut.
- ni pleut nén leyî sûner les aiwes et les waches do påpåd.
- si dveut poleur redjårber po des efants ki crexhént, disk' a tant k' i soeyénxhe prôpes.
Li pamperse a cmincî a s' vinde e l' Amerike e 1961.
Il a-st arivé e l' Urope e 1970, mins il esteut foû tchir, et gn aveut waire di manaedjes kel polént atchter.
E 1980, tos les manaedjes s' ont metou ås faxhes-coulotes el Walonreye, ey e l' Urope. Gn a yeu des ôtès måkes di fabrike, avou des pamperses todi pus djintis, et todi meyeumartchîs.
E l' Afrike, les pamperses ont-st arivé diviè ls anêyes 2000, dins les grandès veyes, copurade des bonmartcheyès sôres fabrikêyes el Turkeye, el Chine et dins les payis d' Nonne.
Les faxhes-coulotes et l' evironmint
[candjî | candjî l’ côde wiki]
Les pamperses ni sont nén sins djinne po l' evironmint. Èn efant, disk' a deus ans et dmey uze, onk dins l' ôte, 6500 coûtches-coulotes, çou ki fwait ene tone di mannestés a s' endé fé cwite.
Dins les pôves payis, les prumîs pamperses estént trop tchirs po les ptitès djins end atchter. Dins les anêyes 2000, toplin des bonmartcheyès markes ont-st abroké dins les botikes, al poirtêye di totes les boûsses. Mins les faxhes-coulotes ni broûlèt nén come les ôtes plastikes. Adon, les djins s' ont metou a les taper tot do long des voyes.
-
cråndimint sol voye -
sol boird des voyes -
dins l' montinne
