Poirtaedje do moes d' avri
Fé poirter l’ moes d’ avri (on dit eto : fé fé l' sot d' avri, kivoyî ene sakî, fé on pexhon d’ avri), c’ est dire ene minte a ene sakî li 1î d’ avri. Aprume po k’ il evåye vey cwè a ene ôte plaece, u l’ raconter a des ôtes djins.
Li prumî d' avri est insi lomé li «djoû k' on cvoye».[1]
Kivoyaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]I s' adjixh d' evoyî ene sakî fé ene comission la k' on va rire di leye.
Dins les viyès kéntes do tins k' les efants alént ås comissions ezès ptits botikes di viyaedje, on ls evoyive cweri:
- des clås ås deus tiesses.
- on mete, u ene ône di petrole.
- ene soyete ki soye des deus costés...
- A Måmdey, on evoye cweri do «hau mich blau»[2], çou ki vout dire «make mu bleu» dj' ô bén «make mu tant ki dj' åye des bleus»[3]
Oudonbén, evoyî ene djin amon ene ôte k' on dit k' el houke strapiveuzmint. Adon, el riwaitî pal finiesse k' endè va tricnonote po s' fé dire ki c' est on pexhon.
Gn aveut pacô del metchansté dins ces corwêyes la, cwand des efants fjhént bodjî des viyès djins k' avént do må a roter.[4]
Placaedje di pexhons d' papî
[candjî | candjî l’ côde wiki]A stî on tins, on s' amuzéve a plaker des pexhons d' papî avou on boket d' placant papî sol dos d' ene djin (efants e scole u e leu måjhon, colegues dins on buro…).
Fåsse novele
[candjî | candjî l’ côde wiki]Dins les gazetes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les gazetes (metans L' Avni) polèt scrire des fåssès noveles. I fåt k' ça soeye ene miete creyåve.
On a ddja dit insi ki l' tour di Pize aveut tcheu. Ou ki l' Walonreye s' a dislaxhî del Beldjike.
Sol Daegntoele
[candjî | candjî l’ côde wiki]Asteure, avou les rantoeles di soçnaedje, les couyes-berdouyes éndjolikes sont corantes tos les djoûs d' l' anêye. On ndè pout rmete ene paltêye li prumî d' avri.
Egzimpe di fåsse novele et reyaccions
[candjî | candjî l’ côde wiki]Djô! djô! djô! Li SLLW vént di ricnoxhe oficirmint li grande valixhance do rfondou walon (messaedje telefonike evoyî a ene vintinne di waloneus li 1î d' avri 2019 a 10 e. 38).[5]
- 10e. 40: (L.H.) - Dijhoz l' a on tchvå d' bwès, i vs pitrè. Pexhon d' avri, dandjreus.
- 10e. 40 (J.D.) - Oufti! Medor va esse bén contin.
- 10e. 48 (M.T.) Tot doûs, vos alez fé mori B., vilin pexhon des doûcès aiwes.
- (11e.48) (response) C' est l' pus malén k' atrape l' ôte.
- 10e. 46 (J.P.P.) Nosse bon vî walon s' recrestêye tot. Proficiate!
- 10e.52 (G.M.) Bén binåjhe! Proficiate! Mins dji so-st ewaerêye, ca, so Fesbok, si dji n' mi :roveye nén, B.L., si prezidint, n' est nén vormint do minme avize.
- 11e. 40 (response) I n' est pus prezidint. (...) C' est po l' anêye des ptits lingaedjes. Vos l' poloz spåde so Fesbok.
- 11e. 54 (G.M.) Co ene feye proficiate!
- 14e. 49 (G.M.) Mins vola k' dj' î tuze. Vos n' m' avoz nén fwait on pexhon?
- 11e. 40 (response) I n' est pus prezidint. (...) C' est po l' anêye des ptits lingaedjes. Vos l' poloz spåde so Fesbok.
- 10e.53 (P.O.) Albouneure!
- 10e.57 (J.D.) Ké bea pexhon!
- 11e.28 (P.S.) Mins come c' est on prumî d' avri, c' est surmint ene mwaijhe kénte!
- 11e.35 (G.S.) Hahaha! Avoz ene hårdêye di waibe ewou k' on cåze di ça?
- 11e.46 (response) Dji so foû Internete pol moumint. C' esteut so Twiter sol fi di l' anêye daegnrece des ptits lingaedjes. Dedja 25000 laycaedjes!
- 20e.01 (V.D.) Bén binåjhe po tote vo binde. Ça va fé fé grignî des dints do costé des "mandarins".
- 20e.23 (D.H.) Veyoz bén k' tot finit pa-z ariver.
Hårdêye difoûtrinne
[candjî | candjî l’ côde wiki]
Mot Gui Fontinne sol prumî d' avri
Sourdants et pî-notes
[candjî | candjî l’ côde wiki]
- ↑ Mots walons Guy Fontaine l° 106.
- ↑ Roland Blaise Li ptite gazete (Måmdey) 3/2017 p. 22
- ↑ Manfred Lejoly, so Berdelaedje
- ↑ Temognaedje di Mady Dorchymont did cwand k' elle esteut efant (anêyes 1950).
- ↑ Dispu l' papî Ltchanteu di 1996, li Societé d' langues s' a dclåré straegnmint siconte do rfondaedje do walon.