Powinmes Martin Lejeune (live)

Les powinmes Martin Lejeune, c' est on live ki ramexhnêye tos les scrîts da Martin Lejeune. Si vraiy tite (e francès), c' est Œuvres lyriques du poète wallon Martin Lejeune.

Il a stî adjinçné pa Jules Feller ey a rexhou e 1923 amon Vaillant-Carmanne a Lidje.

C' est cåzu tos powinmes, mins gn a eto sacwants tchansons ey ene prôze ou deus.

Corwaitaedje tecnike

Accint

Mårtén l' Djonne note sipepieuzmint l' accint do payis d' Vervî. Çou ki rind målåjhey li rfondaedje di sacwantès rimes come drole (drale) / macrale; ome (ame) / blame.

Motlî

Mårtén l' Djonne a on foirt ritche motlî, veyanmint ki, come bråmint des scrijheus, i saye di rmete dins ses bokets les beas mots pår walons k' i rascode dins ses rcweraedjes.

Come les scrijheus lidjwès del fén do 19inme sieke, Mårtén L' Djonne eploye voltî des noûmots, s' end a dandjî come sitoeler po ratourner li francès parsemer.

Croejhete

Di ces trevéns la, gn aveut co nole soce di scrijheus k' aveut mostré les piceures do walon, et l' adire avou l' francès. Eto, on rtrouve dins M. Lejeune :

• li prono coplemint ki n' est nén metou dvant l' aidant viebe

Dji so on cminçant ki vout s' escoler (po : ki s' vout scoler).

po vni m' assåder (po m' vini assåder).

• uzaedje des aloyreces "di kî", "dont" rissintowe asteure come flotchrece

pol ci d' kî dj' a fwait fruzi l' åme (po : pol ci k' dj' a fwait fruzi si åme).

l' oujhea dont les gaméns ont avizé l' ni (po : l' oujhea ki les gaméns ont avizé s' ni).

• Acoird flotchrece ås atôtchîs del fråzlete aloyeye å no.

Djinteye mågriyete ki stoelez (po : ki stoele).

• l' addjectif ki n' est nén todi dvant l' no (dabôrd k' i fåreut bén)

Ene rôze s' ovreut, tote frisse; endè fjha l' nozêye boke (po : boke nozêye)

Dji vôreu so vosse coirsulet rôze (po : rôze coirsulet)

Vos grands ouys bleus sol pî blanc ki vs lairîz stitchî (po : vos grands bleus ouys sol blanc pî).

Djudjmint sol live

Tourner les pådjes do live, c’ est come fouyter les pådjes di nos alboms di fotos. Ou d’ passer so ene blanke toele nos hopeas d’ diyapos di nos superwites ki doirmèt påjhûlmint dvins leus classeurs.

Et totes les imådjes da Martin Lejeune sont claires et netes, bin cådrêyes, sins "flou artistique" ni "solarisation".

On pô sepia, tot l’ minme.

Dj’ inméve bén, mi, ene pitite schipete di tinzintins, divins mes fotos...

On comprind k’ Jules Feller åye potchî a djonds pîs so ene pareye ocåzion po mete e valeur ses fameusès rîles d’ ortografeye. Adon, a toirtchî ene preface di 58 pådjes, rén k’ ça.

Djans ! Martin Lejeune esteut s’ cama. Mins acertiner k' il a-st apoirté 36.000 – awè, 36.000 – coreccions e live da Martin, est ç’ bén s’ kidure come on cama ?

Ni sereut ç’ nén on pô beacôp po s’ mete lu-minme e valeur avou l’ ovraedje di s’ cama ?

Adon k’ i nos djåze des rbouteus, des rcroeyous macreas, di Pire Andrî et d’ Belem, on n’ trouve nou scrijhaedje so Chapuis! Nén on mot ! (François Nyns)