Sint Impire Romin Djermanike
.svg)
Li Sint Impire Romin Djermanike (ou Sint Impire Romin ou co djusse Sint Impire), c' esteut-st èn eshonna politike di sacwants payis del mîtrinne Urope, k' a cmincî el Moyinådje et k' a duré disk' e 1806, et ki tos les bokets del futeure Walonreye (åré Tournai) estént dvins.
Li mwaisse veye di l' Impire esteut-st a Wîne.
Mwaissès piceures
[candjî | candjî l’ côde wiki]Mågré s' no l' Sint Impire ni fourit måy peurmint tîxhon. Gn aveut, dispoy li cminçmint, des Walons, et des ôtes peupes avou des lingaedjes laténs u slåves. Gn aveut ene foite idêye rilidjeuse (did la l' addjectif di "sint") ki rashonnéve les diferins payis mimbes. Foû di ç' costé rlidjeus la, l' Impire ravizéve ene miete çou k' est l' Union Uropeyinne d' asteure. C' esteut li rwè d' Almagne k' aveut l' tite d' Impreur.
Tos les Estats d' l' Impire estént rprezintés å pårlumint. Li tchedje d' Impreur, ni passéve nén di pere a valet, mins tchaeke Impreur esteut tchoezi pa les "Grands Elijheus" (al comince c' esteut les tchîfs des cénk pus consecantès tribus tîxhones: les Francs, les Sacsons, les Bavarwès, les Souwåbes et les Turindjîs). L' Impreur ni poleut måy decider des lwès lu-minme. C' esteut li pårlumint d' l' Impire, wice ki tos les Payis d' l' Impire avént des sidjes, kel fijheut.
Les Payis d' Impire, c' esteut tos les dislaxhîs payis ki n' avént å dzeu d' zels nole ôte otorité, åré l' Impreur lu-minme: ladvins, gn aveut des Dutcheyes (come li Dutcheye do Lussimbork), des conteyes (li Conteye di Lô), des principåtés (Principåté d' Chimai), pa des côps minme des rweyåmes (li Prûsse), des teritweres d' eglijhe goviernés pa on Prince-Eveke (li Principåté d' Lidje), des teres di tchevalîs d' Impire, et les frankès veyes.
Consecwinces linwistikes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Gn ava on côp ene grande pômagne el Serbeye. Di l' ôte des costés di l' Impire, c' aveut stî ene boune anêye po ene novele dinrêye vinowe d' Amerike, et k' on loma "poere di tere" (Grundpehre, e-n almand, divnou crompire el Principåté d' Lidje).
Adon, li cowaidance [solidarité] nåcionåle djouwa et on evoya des "crompires" dins les provinces k' avént fwin. Come c' esteut novea, on loma l' amagnî come on l' loméve dins l' province k' aveut evoyî les amonucions => did la li siebe eyet l' crowate "krompir".
