Tchivå

Tchivå d' trait bedje

Tchivås årdinwès dins l' nive

Li tchvå, c' est ene biesse ås tetes avou cwate pates, et å coron, on seu doet, rascovrou d' on shabot. Il a stî aclevé aprume dins les payis del Mîtrinne Azeye diviè li 8inme meynaire divant Djezu-Cri.

No e sincieus latén : Equus caballus.

Li frumele d' on tchvå si lome ene cavale. Li måye ki potche sovint les cavales si lome on roncin. Dinltins, li ci k' aveut on roncin tournéve les viyaedjes avou s' biesse; on l' loméve li Wikt:roncinî.

Li djonne d' ene cavale si lome on polin; cwand ele li fwait, on dit k' ele poûtnêye. Ene djonne cavale ki n' a nén co poûtné si dit ene poûte.

Gn a les tchvås d' trait et les tchvås d' coûsse.

Les tchvås sont les près-parints des ågnes. I s' polèt mopliyî avou; et ça dene on moulet.

Li tchvå leyî s' no a sacwants nos d' plaeces el Walonreye.

Po des linwincieusès racsegnes sol mot "tchvå", alez s' vey e splitchant motî.

Uzaedjes do tchvå

• po saetchî les ekipaedjes.
• come biesse di guere et des djindåmes.
• po fé des coûsses.
• po fé des seroms.
• po s' amuzer.

Raeces di tchvås

• Tchivås d' trait
  • Li Braibançon
  • L' Årdinwès
  • Li Petchron
• Tchivås d' coûsse
  • L' Arabe
  • L' Arabe-båbe
  • L' Inglès

Mopliyaedje

Cwand l' cavale est e tcholeurs, on dit k' ele roncene. Adon, el fåt moenner a roncén oudonbén si fé covri pal (på, do) roncén.

Hårdêye divintrinne

• Maladeyes des tchvås

Hårdêye difoûtrinne

• Tecses e walon so les tchvås (so l' Aberteke).