Rodjès biesses

Po des linwincieusès racsegnes sol mot "rodjès biesses", alez s' vey sol Wiccionaire

Les bovrins, dins l' vî walon, les rodjès biesses^[1], c' est ene sôre di roemiants aclevés po l' laecea et l' tchå.

Sincieus no d' l' indje : Bos taurus

Dizo-indjes[candjî | candjî l’ côde wiki]

Les bovrins sont pårtis inte les torins (Bos taurus taurus) et les zebus (Bos taurus indicus).

Motlî[candjî | candjî l’ côde wiki]

Vea bleu blanc bedje
Vatches ås tchamps

Dins l' lingaedje corant, les rodjès biesses ont diferins nos, sorlon leu-z ådje eyet leu seke :

"vatche" po les frumeles k' ont ddja velé
"torea" u "gayet" po les måyes ki plèt siervi
"boû" po les amedés måyes
"åmaye" u "djinixhe" po les frumeles ki vont divni des vatches (1 an disk' å prumî velaedje)
"åmea" po les måyes del minme ådje
"vea" po les djonnes do skepiaedje disk' a èn an.

Po cåzer des bovrins dins l' lingaedje corant, on dit eto "les biesses" u li "bisteu".

Les bovrins sont-st aclevés dins des ståves.

Li plaece la k' des gros menirs (rwè, princes, signeurs) aclevént bråmint des bovrins si loméve ene bovreye u ene vatchreye.

L' aclevaedje des bovrins a leyî des nos d' plaeces el Walonreye.

Mopliyaedje[candjî | candjî l’ côde wiki]

Cwand ele fwait s' djonne, li vatche vele; cwand ele tchesse, on dit k' ele "va a gayet". Ele pout esse potchêye (sôteye) pa on gayet, u bén esmincêye. S' ele ni "rbodje" pus, on dit k' elle est plinne. Ele va nouv moes. Li dierin moes, on dit k' elle est "avanceye plinne". Adon ele asmete.