Tchivå

Tchivå d' trait bedje

Tchivås årdinwès dins l' nive

Li tchvå, c' est ene biesse ås tetes avou cwate pates, et å coron, on seu doet, rascovrou d' on shabot. Il a stî aclevé aprume dins les payis del Mîtrinne Azeye diviè li 8inme meynaire divant Djezu-Cri.

No e sincieus latén : Equus caballus.

Insi les tchvås sont les près-parints des ågnes. I s' polèt mopliyî avou; et ça dene on moulet.

Li tchvå leyî s' no a sacwants nos d' plaeces el Walonreye.

Motlî

djumint k' a poûtné on moultea

Li frumele d' on tchvå si lome ene cavale (pus rålmint, ene djumint, ene roncene); ene djonne cavale ki n' a nén co poûtné si dit ene poûte.

Li måye ki potche sovint les cavales si lome on roncén. Dinltins, li ci k' aveut on roncén tournéve les viyaedjes avou s' biesse; on l' loméve li roncinî.

Li djonne d' ene cavale si lome on polin ou poûtrin; cwand ele li fwait, on dit k' ele poûtnêye.

Uzaedjes do tchvå

Gn a les tchvås d' trait et les tchvås d' coûsse. On ls eploye :

• po saetchî les ekipaedjes.
• come biesse di guere et des djindåmes.
• po fé des coûsses.
• po fé des seroms.
• po s' amuzer
  • Fantazia

Kinoxhances do tchvå

Antomeye

Les djonteures do tchvå ont tertoes on no; inte di zeles li djeret, li bolet, li pasturon, li djno.

Les tchvås sont les seulès biesses a saveur hiner do cou (piter tot tapant les deus pates di drî e-n erî e minme tins).

Raeces di tchvås

• Tchivås d' trait
  • Li Braibançon
  • L' Årdinwès
  • Li Petchron
• Tchivås d' coûsse
  • L' Arabe
  • L' Arabe-båbe
  • L' Inglès

Mopliyaedje

Cwand l' cavale est e tcholeurs, on dit k' ele roncene. Adon, el fåt moenner a roncén oudonbén si fé covri pal (på, do) roncén.

Maladeyes des tchvås

Loukîz a : Maladeyes des tchvås

Hårdêye divintrinne

• Maladeyes des tchvås

Hårdêye difoûtrinne

• Tecses e walon so les tchvås (so l' Aberteke).