Crawate

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « Crawate », loukîz cial.

Ene crawate (on dit eto regate)^[1], c' est ene ahesse di gåyotaedje, å pus sovint des omes.

Discrijhaedje del crawate d' ome classike

C' est ene binde di stofe, pacô d' soye, ki fwait l' toû do hatrea, si nukî padvant (c' est l' flotchire ou nuk di crawate), pu vni pinde, tot s' alårdjixhant å mitan del tchimijhe. Ele finixh sovint e ponte.

Istwere

Les Crowates portént sovint on noret d' hatrea. Pa stindaedje di sinse, li mot mousse dins les lingaedjes d' Urope, dandjreus avou ene novele môde di mete ci gåyotaedje la e s' cô. Les prumîs ricoirdaedjes walons datèt di 1673, dins les invintåres des notåres lidjwès.^[2]

Li mot «regate» vént di l' itålyin, et n' a-st avnou e walon k' e 19e sieke.

Sôres di crawates

regate (régate)
lavayire, flo (lavaliére)
mazarin (mazarin)

Sinifiance sociåle

Les politikîs et traeyincieus des payis do Coûtchant ont prins l' pli di poirter ene crawate dispu al boune li 17inme sieke. Pa xhinaedje del môde uropeyinne, avou on costume, elle a divnou li mousmint des «gros-colés» dins cåzu l' monde etir.

ås efants
ås mwaisses sôdårs
el Chine
e l' Afrike

Sacwants unifômes di scole, aprume e l' Inglutere et dins les payis k' elle a colnijhî, sont avou ene crawate.

A l' univiersité, e 20inme sieke, les valets s' sintént oblidjîs di mete ene crawate po passer les egzamins orås.

Sol Daegne etire, les politikîs ki volèt mostrer k' i n' shuvèt nén les Coûtchantrecîs come des ptits tchéns si moussèt sovint sins crawate (Mao Tsétoung, Evo Morales)

E l' Urope, èn pont mete di crawate dins les grandès ocåzions mostere k' on n' est nén d' acoird avou les mwaissès idêyes di l' eståvlixhmint do payis. Cisse dujhance la a divnou pus corante a pårti des anêyes 1970.