Molén a l' aiwe

(a Mohiveye)

On molén a l' aiwe, c' esteut on molén ki rote avou ene rowe enondêye a l' aiwe.

C' est des pareys ki vont co el Walonreye. A Ferire, a Holindje, a Ôdegne (aléve co e 2014), a Djentene, et a Djerpene (rimetou e-n alaedje e 2014).

Did dou vént l' aiwe

L' aiwe k' on s' e siève pout vni d' ene rivire, d' on rixhot ou co d' ene astantche ki rascod des ptits sourdants dins ene basse.

L' euwe do ri est rachonêye dins l' bî.

Cwand l' moumint est di s' endè voleur siervi, on va drovi l' vinta (li ptite sicluze ki stope l' aiwe do tchenå d' amoennaedje).

L' aiwe pout esse amwinnêye ådzeu del rowe pa on batch esprès.

Sôres di rowes

• a l' après di l' arivêye d' aiwe :
  • rowes ås pales (arivêye di l' aiwe pa padzo, dins les payis foirt plats, come el Gåme.
  • rowes ås pots ((arivêye di l' aiwe pa padzeu, a pårti d' on bî ki poujhî e-n amont dins ene corante aiwe d' on payis ås tienes, come e l' Årdene.
• a l' après do materio
  • rowes di bwès
  • rowe di metå

• 
  Rowe di bwès ås pales (Licoujhene, e Smwès)
• 
  Raptitixha del minme
• 
  Fijhaedje d' ene rowe ås pots (po Corbiyon)
• 
  Raptitixhaedje d' ene rowe ås pots, mostrant on tirant
• 
  Raptitixha et mwaisse munujhî fijheu d' rowes di molén
• 
  Aessi d' ene rowe di molén
• 
  Boton d' l' aesse, après ceclaedje (broûlé)
• 
  li minme, veyou do dbout

Fonccionmint d' on molén a l' aiwe

El molén a l' aiwe trouve si foice dins l' passaedje di l' aiwe k' ehinonde si rowe.

Si c' est ene rowe å pales (« do dzo »), el rindmint est di 30 åcint. Si c' est ene rowe « do dzeu » (ki l' aiwe î tchait sol rowe), li rindmint del foice est di septante a nonante åcint.

Tot rixhlant dissu l' rowe, l' aiwe fwait tourner èn aessi, k' enonde des egurnaedjes et mete e-n alaedje li pire tournante.

Hårdêye difoûtrinne

• Vizite do molén d' Ôdegne (videyo) (so l' Aberteke) & (sol Tévé walon-cåzante)