Pierre Faulx
Pierre Faulx (riwalnijhåve Pire Få), c' est on scrijheu e walon k' a skepyî å Rou-dlé-Tchålerwè li 26 d' octôbe 1922 ey a morou li 24 d' avri 1998.
Ouve e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]I pout esse waitî come li pus grand fjheu di spots, di djhêyes et d' kitoirdowès pinsêyes e walon. C' est lu ki va batijhî ci sôre di court cotuzaedje la, ki, par après on lomrè, tot biesmint come lu, "pinsêye".
Pierre Faulx eplaida ses prumîs rimas dins des rvowes e walon "L' agaesse", "El Tchariguete" ossu timpe k' e 1942. Adonpwis, i scrijha des pîces di teyåte. Mins c' est på publiaedje di ses pinsêyes k' i va esse kinoxhou long et lådje. Il a cmincî a les scrire ses pinsêyes å cminçmint des anêyes 1970.
Gn ourit cénk mwaisses lives : Pensées wallonnes (1972); "Pinsêyes walones: deujhinme bouket" (1976); "Diccionaire do ptit Roucha" (1982), "Sapinse a mi" (1986); "Poeve et sé did ci" (1989). On ramexhnaedje di ses meyeus bokets fourit replaidî på Bourdon e 1998, sol tite "A r'vwer, toudis".
Come di djusse, Pierre Faulx est rprins dins l' grosse Antolodjeye da Piron et dins Antolodjeye "Scrire".
Il a eto rascodou li Pris del Veye di Lidje.
Corwaitaedje des pinsêyes da Pierre Faulx
[candjî | candjî l’ côde wiki]
Efet do lijhaedje d' ene pinsêye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Esplikêye da J.L. Fauconnier
- Ene pinsêye da Pierre Faulx, on riyeut a l' etinde; pu on s' meteut, lu eto, a tuzer et comprinde, adon, ki n' esteut nén des ptitès prôtes, ki c' esteut bråmint pus parfond.
- Ene pinsêye da Pire Faulx, c' est, avou des mots ki nos tayons nos ont leyî, nos fé sorire aprume, pu nos moenner bråmint pus lon. A môde di rén, e fjhant shonnance di rire di lu-minme, Pire Få nos fwait pinser a çki nos estans, a çou k' nos vlans, a çki nos serans, a çki nos dvénrans.
Piceure po fé ene pinsêye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Metans ene pinsêye :
- Pôve Diåle ! i doet bén aveur må s’ cou avou tos les cis kel satchèt pol cawe !
On voet bén k' i påte d' ene ratourneure :
- saetchî l' diåle pal cawe
Eyet l' prinde å mot po mot, et fé on tuzaedje come si l' prindaedje mot po mot, ci sereut l' veur.
Pierre Faulx et les soces di waloneus
[candjî | candjî l’ côde wiki]
I moussa a l' ALWAC tot djonne et i dvénrè minme li peneu. Onk de prumîs peneus d' ene soce di scrijheus ki fjheut si rapoirt di tos ls ans e walon, dedja e 1967
A moussî a l' SLLW e 1990.
Cossemaedje des "Pinsêyes" da Pire Få
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les "Pinsêyes" da Pire Få ont stî rprinjhes dins bråmint des rvowes e walon : Li Chwès, les Cayés Walons, Intrez don.
Li stîle di pinsêyes da Pire Få a dné des idêyes a des ôtes sicrijheus come Nicolas Ghislain, Romain Bellaert, Achille Goethals et aprume Robert Arcq
Sacwants pinsêyes so l' ådje
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Li veye, c’ est ratinde, et co ratinde, mins cwand on n’ ratind pus, c’ est tot.
- On n’ sait nén ; adonpwis, on sait. Et po fini, on n’ sait pus… croxhî des djaeyes avou ses dints.
- On dit k’ lès djonnes, c’ est des såvadjes. Mins n a des cis cwand il ont-st on volant dvins les mwins, leu djonnesse deure dedja lontins.
- Ci n’ est nén e s’ muroe k’ on voet k’ on dvént vî ; c’ est cwand on rescontere on camaeråde di scole.
- Li rossea ki dvént tchenou : di l’ ôr ki dvént d’ l’ årdjint.
- Les vîs ont todi sogne do progrès. Por zels, ene « inovåcion », c’ est totdroet on « grand bazår ».
- Cwand t’ as-st ovré tote ti veye, on t’ dene ti pinsion. Adon ti n’ as pus k’ a fé t’ djårdén. Ti prins on rustea et… t’ overes.