Aller au contenu

Xhiltea

Èn årtike di Wikipedia.

Po des linwincieusès racsegnes sol mot "xhiltea", alez s' vey sol Wiccionaire

vî xhiltea ki c' est l' prumî tecse e walon k' on cnoxhe li date et li scrijheu

On xhiltea[1], ancyinnmint on sounet[2], c' est èn erîlé powinme di 14 vers, e cwate sitrofes, deus d' cwate vers (catlins) shuvowes di deus ôtes di troes vers (tîçlets).

Gn a sovint nén bråmint des rimes, kécfeye djusse cwate. Les deus cwatlins polnut esse adjinçnés al betchfesseye môde (ABBA), al croejhlêye (ABAB), u esse plats (AABB).

Gn a båmint des xhilteas ki s' fwaiynut avou des zandrins, mins ci n' est nén oblidjî.

Sicrijheus d' xhilteas e walon

[candjî | candjî l’ côde wiki]

Onk ki scrijheut voltî des xhilteas e walon, c' esteut l' Georges Willame.

Gn a eto Hinri Colete k' a scrît ene ramexhnêye di xhilteas, «Plomes do cok».

Egzimpes di xhilteas

[candjî | candjî l’ côde wiki]
Loukîz a : «Sounet lidjwès å minisse (xhiltea)»
Vinoz, m' pitit colon...
Vinoz, m' pitit colon, vos ashir so mi schô.
Fwait a fwait ki dj' distchai, vos crexhoz : ça doet esse
A çki, did dins m' fåtûle, dji vs ravize pa l' finiesse :
Vos n' sondjîz k' a cori dsu l' rowe djouwer vosse sô.
El minme veye edoirmowe ki m' a veyou tant d' côps
Prinde les amdjoûs d' ivier po des dimegnes di fiesse,
Vos voerè fé l' djonne ome eyet rdressî vosse tiesse,
Paski l' feye do vijhén s' årè rtourné dsur vos.
Dispu ç' tins la, mi ami, dj' l' a yeu deur, ey abele
Si dj' sai k' å pus sovint l' bouneur est a scabele;
Adon, les bresses å lådje, dj' el ratindeu todi.
Mins vos sclidez d' mes djnos: vos djambes sont tchamosseyes ?
Coroz, drovoz vos bresses, n' aschoûtez pus çki dj' di;
Årdans ! m' pitit colon, prindoz l' monde a bresseyes. [3]
Loukîz a : «Plomes do cok (arimés)#Egzimpe di xhiltea»

da Bernard Louis

[candjî | candjî l’ côde wiki]

divins Les sints e leus viyaedjes

da Jacques Desmet

[candjî | candjî l’ côde wiki]

so Wikisourd: Merci a vozôtes tertos

Hårdêyes difoûtrinnes

[candjî | candjî l’ côde wiki]
  1. noûmot atåvlé pa les scrijheus lidjwès diviè 1900, dizo disfondowe «hiltê» (E175).
  2. dizo vî scrijha «sònè», Houbiet Ora, «Sounet lidjwès å minisse (xhiltea)», 1622.
  3. Georges Willame; arimé parexhou pol prumî côp divins La Vie Wallonne (t. 2, Lidje, 1922, p. 357.), pu rprins dins l' grosse antolodjeye da Piron.