Xhiltea
Apparence
On xhiltea[1], ancyinnmint on sounet[2], c' est èn erîlé powinme di 14 vers, e cwate sitrofes, deus d' cwate vers (catlins) shuvowes di deus ôtes di troes vers (tîçlets).
Tcherpintaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]Gn a sovint nén bråmint des rimes, kécfeye djusse cwate. Les deus cwatlins polnut esse adjinçnés al betchfesseye môde (ABBA), al croejhlêye (ABAB), u esse plats (AABB).
Gn a båmint des xhilteas ki s' fwaiynut avou des zandrins, mins ci n' est nén oblidjî.
Sicrijheus d' xhilteas e walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Onk ki scrijheut voltî des xhilteas e walon, c' esteut l' Georges Willame.
Gn a eto Hinri Colete k' a scrît ene ramexhnêye di xhilteas, «Plomes do cok».
Egzimpes di xhilteas
[candjî | candjî l’ côde wiki]da Houbiet Ora
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Loukîz a : «Sounet lidjwès å minisse (xhiltea)»
da Djôr Wiyame
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Vinoz, m' pitit colon...
- Vinoz, m' pitit colon, vos ashir so mi schô.
- Fwait a fwait ki dj' distchai, vos crexhoz : ça doet esse
- A çki, did dins m' fåtûle, dji vs ravize pa l' finiesse :
- Vos n' sondjîz k' a cori dsu l' rowe djouwer vosse sô.
- El minme veye edoirmowe ki m' a veyou tant d' côps
- Prinde les amdjoûs d' ivier po des dimegnes di fiesse,
- Vos voerè fé l' djonne ome eyet rdressî vosse tiesse,
- Paski l' feye do vijhén s' årè rtourné dsur vos.
- Dispu ç' tins la, mi ami, dj' l' a yeu deur, ey abele
- Si dj' sai k' å pus sovint l' bouneur est a scabele;
- Adon, les bresses å lådje, dj' el ratindeu todi.
- Mins vos sclidez d' mes djnos: vos djambes sont tchamosseyes ?
- Coroz, drovoz vos bresses, n' aschoûtez pus çki dj' di;
- Årdans ! m' pitit colon, prindoz l' monde a bresseyes. [3]
da Hinri Colete
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Loukîz a : «Plomes do cok (arimés)#Egzimpe di xhiltea»
da Bernard Louis
[candjî | candjî l’ côde wiki]divins Les sints e leus viyaedjes
da Jacques Desmet
[candjî | candjî l’ côde wiki]so Wikisourd: Merci a vozôtes tertos
Hårdêyes difoûtrinnes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- (so l' Aberteke)
- so Wikisourd: Categoreye:Xhilteas (pådje di tos les xhilteas eplaidpis so Wikisourd)
Sourdants
[candjî | candjî l’ côde wiki]- ↑ noûmot atåvlé pa les scrijheus lidjwès diviè 1900, dizo disfondowe «hiltê» (E175).
- ↑ dizo vî scrijha «sònè», Houbiet Ora, «Sounet lidjwès å minisse (xhiltea)», 1622.
- ↑ Georges Willame; arimé parexhou pol prumî côp divins La Vie Wallonne (t. 2, Lidje, 1922, p. 357.), pu rprins dins l' grosse antolodjeye da Piron.