Côp d' estat do Gabon (2023)

Èn årtike di Wikipedia.

Li prezidint do Gabon, Ali Bongo, s' a fwait disdjoké li 30 d' awousse 2023. C' est çk' on lome li côp d' estat do Gabon di 2023.

Ali Bongo, li prezidint disdjoké.

Istwere[candjî | candjî l’ côde wiki]

Ali Bongo, prezidint do Gabon, vineut d' esse erléjhou avou 64,27 å cint des vwès cwand l' côp d' estat a stî fwait.[1] Tins des votaedjes, el Daegntoele esteut côpé. Avou ça k' ene copareye a stî metou so pî.[2] Sorlon les militaires k' ont disdjoké Ali Bongo, les votaedjes n' ont nén stî fwait comifåt.[3] Ci sintimint la esteut ehårdé pa des sopoirteus del democraceye.[4] Foiravant, k' el famile des Bongo a moenné l' payis dispu 56 ans, cwand l' Gabon s' a dislaxhî del France.[5] Les rzultats des votaedjes ey el disdjocaedje ont stî anoncî al televuzion.[6] Tot rwaitant les votaedjes, èn ôte candidat, Albert Ondo Ossa, erclame el victwere.[7] Foû des votaedjes d' awousse 2023, i gn a des rujhes di pwintaedje eyet di pôvurté, el Gabon.[4]

Ci côp d' estat ci shût el crijhe do Nidjer k' a comincî avou l' disdjocaedje d' ès prezidint eto. Totfeye, sorlon Josep Borrell, li tchîf del diplomaceye di l' Union Uropeyinne, ces disdjocaedjes la sont diferins.[8] Mins nerén, Josep Borrell a ossu dibokî ki c' esteut må pol såvrité di l' Afrike coûtchantrece.[6]

Des cintinnes di dmorants ont roter so les voyes del mwaisse-veye, Libreville, po mostrer leu binåjhté eviè l' côp d' estat. Les militaires å povwer ont anoncî l' seraedje des frontires nåcionåles.[9] Poirtant, li djenerå Oligui a clatchî k' les institucions vont esse pus democratikes après l' côp, minme s' i vout sospinde el democraceye pindant on moûmint.[10][11]

Eternåcionå[candjî | candjî l’ côde wiki]

Afrike[candjî | candjî l’ côde wiki]

L' Union Afrikinne a codåné ci côp d' estat ci, tins k' el Nidjeria a clatchî d' awè sogne d' ene « pårminêye d' autocraceyes ».[12]

El Senegal, les djins d' oridjene gabonesse ont ossu mostrer leu binåjhté. Cwek' el police lz a håyné avou do lacrimo.[9]

Ôtes continints[candjî | candjî l’ côde wiki]

Disk' asteure, el Beldjike a wårdé l' silince.[13] Li France codåne el côp d' estat. Do costé des Uyessês eyet del Rûsseye, ci trevén ci est rwaitî tot-z estant « totafwaitmint transixhant ».[14][15] El Chine dimande on « rtoû al påjhirté » tot shuvant l' estance des trevéns.[15] Elle dimande eto a waeranti l' såvrité d' Ali Bongo eyet d' adjî po l' peupe do Gabon.[16]

Referinces eyet sourdants[candjî | candjî l’ côde wiki]

  1. https://www.lepoint.fr/monde/gabon-ali-bongo-reelu-president-avec-64-27-des-voix-30-08-2023-2533276_24.php
  2. https://www.lemonde.fr/afrique/article/2023/08/26/presidentielle-au-gabon-internet-coupe-et-couvre-feu-instaure-apres-les-fraudes-denoncees-par-l-opposition_6186670_3212.html
  3. https://afrique.lalibre.be/78366/gabon-coup-detat-militaire-apres-lannonce-de-la-victoire-dali-bongo-a-la-presidentielle/
  4. 4,0 et 4,1 https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2023/08/30/the-coup-in-gabon-is-part-of-an-alarming-trend
  5. https://www.ft.com/content/15c7000f-d2de-4ccb-97e7-a2af1e48eebb
  6. 6,0 et 6,1 https://www.theguardian.com/world/2023/aug/30/gabon-coup-military-takeover-gabonese-election-disputed
  7. https://www.courrierinternational.com/article/coup-d-etat-dans-le-gabon-de-l-apres-bongo-militaires-et-opposition-se-dirigent-ils-vers-un-bras-de-fer
  8. https://www.lesoir.be/534269/article/2023-08-31/coup-detat-au-gabon-la-situation-est-radicalement-differente-de-celle-du-niger
  9. 9,0 et 9,1 https://www.bbc.com/afrique/articles/cevz0qvjnyno
  10. https://www.dhnet.be/dernieres-depeches/2023/09/01/coup-detat-au-gabon-le-general-oligui-promet-des-institutions-plus-democratiques-au-gabon-74N5GNJ54ZGQHHSMOCI45RTGXE/
  11. https://www.bbc.com/news/world-africa-66691766
  12. https://fr.africanews.com/2023/08/31/pour-lue-le-coup-detat-au-gabon-est-different-de-celui-au-niger//
  13. https://www.lecho.be/economie-politique/international/afrique/au-gabon-un-coup-d-etat-pas-tout-a-fait-comme-les-autres/10489520.html
  14. https://actucameroun.com/2023/08/30/reaction-de-la-russie-apres-le-coup-detat-survenu-au-gabon/?utm_content=cmp-true
  15. 15,0 et 15,1 https://www.aljazeera.com/news/2023/8/30/world-reaction-to-the-military-coup-in-gabon
  16. https://www.lemonde.fr/afrique/article/2023/08/30/coup-d-etat-au-gabon-le-general-brice-oligui-nguema-nomme-president-de-la-transition_6187021_3213.html