Dinrêye d' awousse
(Redjiblé di Dvere)
Ene dinrêye d' awousse (on dit eto: on dvere), c' est ene fenaesse k' on ahive dins les tchamps, et ki dene des grins.
Les dinrêyes polèt esse eto soyeyes ou fåtcheyes vetes po fé do fôraedje.
Foû del Walonreye, gn a des ôtes "dinrêyes d' awousse", come li riz.
Crexhaedje des dinrêyes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les dinrêyes ont cwate termenes dins les crexhince, après semaedje :
- li djetaedje : li grinne a dné ene djete ki rexhe foû d' tere.
- li stoclaedje : li pî del plante si pårtixh po dner deus troes montants (et des coôps dpus).
- li montaedje : li buk del plante monte foû des foyes.
- li påtaedje : li dzeu do buk dene ene påte, la k' les grins vont vni.
Awousse des dinrêyes
[candjî | candjî l’ côde wiki]On fåtche les scwerons les prumîs, pu les oidjes, pu les frumints; les avoennes dimorèt les dirinnes.
Divinltins, on fåtchive al få; on radressive li bate, redjavler, pu loyî po fé des djåbes. On lzès dressive po fé des dijheas.
Avou les avoennes, on fjheut cobén des boshales.
Rindjmint des dinrêyes sorlon leu semåjhe el Walonreye
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les dinrêyes d' ivier
[candjî | candjî l’ côde wiki]C' est des dinrêyes k' on seme e moes d' octôbe.
- li swele
- li swele-frumint
- li frumint d' ivier
- li speate
- li scweron
Les dinrêyes di måss
[candjî | candjî l’ côde wiki]C' est des dinrêyes k' on seme å moes d' måss.
- l' avoenne
- li oidje
- li frumint d' måss
Maladeyes et rascråwes des dinrêyes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- li flaxhaedje.
- li rouye.
