Afwaire Calbalasse

L' afwaire Calbalasse, c' est l' djudjmint avou codanåcion a moirt d' on cåbartî – ey eto taeyeu d' mousmints - di Malonne, Djåspård Françwès (Gaspard François), pol moude d' on tchenonne di l' abeye di Malonne, li 12 di decimbe 1787.

Disrôlmint d' l' afwaire

Calbalasse a stî ramassé på bayi d' Malonne li 11 di fevrî 1788.

C' esta onk des dierins procès avou metaedje al kession dins l' Principåté d' Lidje.

Calbalasse a stî pindou li 28 di djulete 1788 å Tomboe a Malonne.

C' est dandjreus onk des dierins pindaedjes el Principåté d' Lidje et, so l' Vî Redjime el Walonreye.

Cotoû istorike

Dins l' payis d' Lidje, ça cmince a boure. Les djins do peupe et les bordjoes s' montnut todi dpus conte li clerdjî.

Malonne esteut Principåté d' Lidje.

Calbalasse esteut cåbartî, et il esteut estchåfé conte les tchenonnes di l' abiye. Aprume pask' i n' vlént nén maryî s' fiyåsse, ki vikéve aplaké avou ene feme di Fosse. Ey eto paski, come cåbartî, il oyeut sovint les martchands taper disconte des mwaisses rilidjeus del principåté d' Lidje. Aprume ki ces-ci sont-st e margaye avou l' intindant da Djôzef II a Nameur (k' est dins les Bas Payis otrichyins).

I shonne k' il åye sitî codåné po fé sogne ås djins, ni n' si nén revinter disconte les curés et les moennes.

Calbalasse esteut i enocin?

I shonne k' oyi, plamor ki:

• Si feme a djuré k' il esteut avou leye li nute do moude.
• Èn ôte tchenonne, innmi do provizeur k' a stî touwé, åreut avouwé so s' lét d' moirt ki c' esteut lu l' moudreu. Po Maurice Awoust, c' est Robin, li fiyåsse da Calbalasse k' a avouwé l' moude, todi so s' lét d' moirt.

Sicrijhaedjes e walon

L' afwaire a stî rmetowe e walon – i shonne ki ç' fourit a pårti di papîs istorikes –, pa Maurice Awoust, ey eplaideye dins les Noveles des WASAB.

Elle aveut ddja stî racontêye e 1906 a môde di ptite prôze, pa L.J.L. Lambillion dins s' live Åtoû d' l' aistrêye do tins di m' grand-mere.

Les deus tecses ont stî replaidîs dins les Cayés walons lº 4 (djulete-awousse) 2019.