Bire di manaedje
Ene bire di manaedje, c' est ene bire k' on fwait por lu, e s' måjhone.
Sovint, on prind l' oidje, li frumint u li speate[1] tés kés, sins fé do brå. Mins i n' fåt nén des varyîstés trop poûssêyes.
Prumire ricete
[candjî | candjî l’ côde wiki]Po 50 botayes di bire (di troes cwårts di lite), prinde 2 kilos d' oidje metou dins on saetch avou ene pougneye di houbion. Leyî cure ene eure å long. Rissaetchî l' saetch avou l' oidje et l' houbion et mete deus kilos d' souke. Si on n' l' inme nén soucrêye, mete moens. Avou l' souke, leyî co boure ene dimeye eure. Mete on ptit boket d' yesse (50gr) et leyî rafroedi.
Leyî rispoizer 24 eures. Adon, gnè vént ene schome dissu. El schoumer, pu mete ezès botayes. Li fond est on pô toubyî: el fåt fote evoye.
On la pout boere tote novele. Après, ele sipite cwand on drouve les botayes. On lzès drouve dins ene pinte, paski i gn a dtrop d' pression.[2]
Deujhinme ricete
[candjî | candjî l’ côde wiki]Po ene samwinne d' on gros manaedje, on fjheut 10 a 20 lites di bire. On prindeut on saetch di toele et mete on dmey kilo d' oidje et ene pougneye di houbion. Adon on prindeut l' "tchôdron al bire" u casrole al bire, et-z î mete 20 lites d' aiwe et mete li saetch didins.
Po rinde li bire pus brune, on pleut cure on pô d' oidje dins ene grande paile divant del mete dins l' saetch. End a eto ki metént ene coyirêye di tchicorêye dins l' saetch.
On fjheut boure l' aiwe, pu laixhî deus a troes eures a ptit feu. Pu rtirer l' saetch, et mete on dmey kilo d' souke (on-z è pleut mete dupus si on vleut ene bire pus soucrêye).
Adon, cwand l' bire est tiene, mete les leyes (a pô près deus coyî a sope). Leyî l' bire deus a troes djoûs dins l' tchôdron u dins on ptit tonea d' bwès. Li bire travayive, et gn aveut on paket d' schome ki montéve å dzeu del casrole. On s' arestéve di tirer cwand l' bire divneut brouyeye.
I faleut ratinde ki les yesses ni fjhénxhe pus d' efet po mete e botaye, ôtrumint les boutchons petént. On tiréve li claire bire avou on sifon, ca gn aveut on depot dins l' fond.
C' esteut des botayes k' avént on boutchon d' porçulinne et on djwin d' cawoutchou. On l' picive avou on clipe monté sol botaye.
On pleut passer li depot pol wårder. C' esteut li lewin d' bresseu. On l' meteut d' costé ene samwinne, et on s' è rsierveut estô des leveures po fé s' bire li côp d' après.[3]
Sourdants
[candjî | candjî l’ côde wiki]- ↑ G0 t. I. p. 73.
- ↑ Ricete da Albert Mahin et Aline Brolet ki nd ont fwait a Transene di 1951 a 1975.
- ↑ Pire Otdjåke, ramexhné di Andrée Bacq, Marie-Louise Lequeux et Gabrielle Renauld al Soce des rcåzeus d' Årdene nonnrece; eplaidî dins Singulîs 2002/1 p. 19-20.