Cwårdjeu

Djouweus d' piket (pondeure da Ernest Meissonier)

On cwårdjeu ou djeu d' cwåte, c' est on djeu avou des bokets d' papîs avou des desséns dsu (les cwåtes u cwårdjeus) ki s' djowe sovint a sacwants (deus, cwate djouweus).

Si on djowe po des liårds, les cwårdjeus polnut divni do trimlaedje.

Mwaissès piceures

Divant d' djouwer, on djouweus maxhe li paket d' cwåtes et lzès dner shuvant les regues ås djouweus.

Ces-ci elzès catchnut po k' on n' voeye nén leu djeu.

Pu tot shuvant l' droet di tchaeke djeu, elzès vont djouwer (mostrer azès ôtes), et l' wangnant ramasser les plis.

Gn a minme des cwårdjeus k' ont pout djouwer tot seu (reyussite).

Coleurs

Dins les cwårdjeus djouwés el Walonreye, gn a cwate coleurs : les cours (keurs); les cwåreas (cârôs), les makes u trefes et les påles u pikes.

Gn a 13 cwåtes di tchaeke coleur: li hasse (l' as´) k' a l' limero 1 et ene grande valixhance, les schitas ou schinayes (do 2 å 10, ki n' valèt waire) et les imådjes (roy, dame, vårlet).

Sacwants cwårdjeus

• al brûte
• å couyon
• al maniye
• å piket
• å vint-ey-onk
• al banke rûsse
• al biesse
• å piket
• å poker
• å rami
• al reyussite
• å wiss

Cwårdjeus avou des ôtès imådjes

Les cwåtes espagnoles: les cwate coleurs, c' est li spêye, l' ôr (pîces d' ôr), li bringonea et l' tabeur.

Li djeu d' taro.

Istwere

Li prouve istorike di l' egzistance di djeus d' cwåtes aparexhe å 14inme sieke dins des scrîts k' endè disfindèt l' djouwaedje.

On tuze k' i s' ont spårdou avå l' Urope avou les årmêye, boutans al guere di trinte ans.

Motlîs walons des cwårdjeus

• Marc Dewart, «les anciens jeux de cartes à Malmedy».
• Sacwants mots walons eployîs ezès cwårdjeus (dedja studyî sol Wiccionaire)