Ene cope di deus (roman)

Ene cope di deus (Ène coupe di deûs), c' est on roman e walon sicrît pa Jean-Luc Fauconnier, ey eplaidî dins l' coleccion micRomania e 2018.

ISBN 978-2-93036483-4

Prezintaedje

C' est l' istwere di deus djonnès djins – k' on n' dit måy leu no.

Leye vént d' ene cinslote, mins a ene matante k' a on botike ås boubounreyes.

Lu provént d' on coulot d' fortîs. Si a-t i rprins l' mestî di cåzu tertos drola. Mins, a 22 ans, i va replaecî s' fré k' a saetchî on mwais limero å tiraedje al cossete po-z aler sôdård.

I s' vont rescontrer cwand nosse noeråde (co ene !) vént vinde si martchandijhe amon l' matante do blondinet (lu), k' est rivnou e permission po ene samwinne li dierinne anêye di s' tins d' sôdård ås lancîs.

Li racontaedje di leu prumire resconte divént deus côps. Aprume dins l' prumî tchaptrê «Leye»:

On djoû k' ele sounéve a l' ouxh di ene di ses pratikes, gn a on sôdård k' a vnou drovi. On grand avou des blonds tchveas ey on rglatixhant sorire. Il esteut rabiyî a lancî, l' cousse. No chwine a dmoré ene miete pafe, avou s' mande a s' bresse et ses noers ouys, eyet lu, avou s' dolman et ses bleus ouys.

Pu, al ribolete, dins l' deujhinme tchaptrê «Lu».

Cisse samwinne la lyi aveut shonné foirt coûte, ey on matén, deus djoûs divant k' i n' ervåye, i s' aprestéve a rexhe adon k' il a-st etindou k' on sounéve a l' ouxh del måjhone. Il a stî drovou, ey il a tcheu so ene djonne comere – ene grande noeråde avou ene mande a s' bresse – k' el riwaitive, ene miete paf, avou des grands noers ouys rimplis di spites. Il a stî asblawi, eco dpus paski l' solea do matén fijheut rglati l' grande chwine come ene piele."

Li troejhinmme tchapite si va lomer «Zels».

Stîle romantrece

Lomaedje des persounaedjes

Come dis ses deus romans di dvant (Li djoû k' i ploura des pupes di tere eyet Li noeråde), li scrijheu n' dit nén l' no des persounaedjes.

Li mwaisse persounaedje femrin, c' est "leye" dins l' tite del prumire troke di tchaptrês. Adon-pwis, "li grande chwine" u "Cour-di-Boure".

Li mwaisse persounaedje omrin, c'est "lu", pu li "côpeu", pu "li lancî, adon-pwis, el botikî.

Les persounaedjes dilérins:

• li cinslotî et l' cinslotresse: parints del Grande Chwine
• li mårene ås boubounes: li matante del grande chwine, ki tneut on botike di boubounreyes, pu prinde si pinsion, mins co vni a pont tins del guere tot catchant les bounès dinrêyes dins s' cåve po schaper ås rekizicions des "gris"
• deus poirteuses di canon ki fwaiynut l' voye avou "lu" cwand i boutéve co al verreye. Po les dispårti, gn a l'
• aidantes et aidant do botike: li blondinete (prumire, deujhinme...), li rossete, li blondinet.
• ôtes botikîs et aidants do coulot: li botchî, li feme do botchî, li cåbartî, l' apoticåre, li poirteu d' depeches, li messaedjî.
• les sôdårds etrindjirs del guere di 14: les bleus (les Francès), les bleus ki n' bevnut pont d' bire (li batayons d' Afrike bijhrece), les gris (les Almands), les cakis (les Inglès), les cis ås cotes (batayon scôswès), les cis ås grands tchapeas (Canadyins).
• ocupants almands: li mwaisse ås botes ås sporons (oficî), si tapeu d' mårtea (ordonance), li toubakî (toubakî dins s' payis; roci, ramasseu d' amagnî po les gris, motoit on comierçant djwif avou s' "plat bobo"), l' årtisse des gris (avou ses berikes, eto lomé "cwate-z-ouys").

Corwaitaedje des sicolodjeyes

• Caractere do Lancî: Cwand si feme el riplake (n' acceptêye nén ses idêyes), i n' dit rén, mins i s' rivindje tot rpassant boere (disca esse eignî).

No botikî s' a continté d' hossî s' tiesse. I n' a nén mouvté, et il a ndalé po fé s' tournêye. Po ç' côp la, dji pinse bén k' il a fwait on bon ptit rpassaedje. (p. 164).

Alére

Prezintaedje da Louis Marcelle dins l' Bourdon l° ... (2019).