Li disfouyaedje do cabu (sovnances)
Apparence
Li disfouyaedje do cabu (Li disfouyâdje dou cabu), c' est on live e walon, ki raconte les sovnances d' efant da Michel Robert, li scrijheu. Des sovnances... u purade des "sclats" d' sovnances[1], u des "spites" ca les tecses ni dispasnut nén ene ou deus pådjes.
Il a vudî e 2010, dins l' coleccion Audace.
Esplikêye do tite
[candjî | candjî l’ côde wiki]"Cabu", c' est l' no metou do scrijheu. Dins l' boket l° 3, i ndè cåze. Ci live la li va disfouyî, come les åbes al disfouyåjhe, et l' leyî miernou divant les lijheus(es).
Djivêye des tecses
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Bagnî al bate : Les roufions d' Djerpene vont bagnî e-n ene bate (basse d' aiwe metowe sol divant do vinta, so on ri inte Djerpene et Åco). Ça rafrexhit, cabén k' i gn a des strons do noû coron ki flotnut sol rivlinne. Bawaite : on les rbôre.
- Boune anêye 1965 : les sohaitaedjes "boune anêye, bele santé"; li fjhaedje des galetes di novelan; les dvizaedjes so l' anêye ki vént et l' cene k' est houte... po on gamén d' onze ans.
- Cabu : Kimint ki dj' a dvou viker avou mi spot : "Cabu".
- El dicåce del Rotchete : Cwand les gaméns do coron avént adjinçné l' dicåce dins ene viye gregne. Mins vénrè-t i del djin ?
- Djuliete : Ene viye djin ki les gaviots vnént dé leye po foumer, tot rçuvant ene bouboune.
- Li fontinne do coulot : Baloujhnaedje des minmes djambots tot do long do rixhot d' Åco.
- El Sint-Pire des djonnes : Istwere del måtche Sint-Pire metowe so pî so fotche po les djonnes tins del guere di 40, cwand l' porcession Sinte-Rolande esteut disfindowe.
- Les trôs d' Umiêye ... wice ki les djonneas di Djerpene et les cis d' Umiêye si dinnut raploû... efoumés pås pufkenes do trô ås bernates.
- Les trôs d' Umiêye (2) : On-z î foume, pu moussî dins tchaeke des trôs, minme li ci a môde di boyeas la k' les pus fels rawijhnut leu bodene al tere.
- Li bixhot : On drole, crapé, mannet come on lagnet, ki les efants avent peu di vey pontyî al coine d' ene pî-sinte.
- Li djeu d' bale pelote : Ene lûte wice ki Åco a fotou Djerpene dissu s' cou.
- Li scret : Djan-På a låtchî e scole ki dj' esteu e-n efant adopté. C' est l' deujhinne grande poenne di m' vicåreye. La sacwants moes, Ivon m' aveut dit kî k' c' esteut Sint Nicolai.
- Li londi d' Påke, cwand dj' a divnou l' novea poite-drapea del copagneye (di mårtcheus) Sinte-Rolande di Djerpene. Ç' a stî po nouv anêyes di bouneur !
- Madame Misson : Li djoû ki dj' a lî dins l' gazete ki mi dame si scole gardyinne aveut morou. Mins mi, dji n' a nén l' acertinance ki c' est bén leye ki nd a ndalé po s' dierinne voye...
- Michel, on gamén k' aveut ene laide maladeye. Et dmorer so ene tcherete. Pu ene miete pus tård, èn pus cåzer... pu inte cwate plantches, les ouys serés, ki riyeut ås andjes.
- Å pî d' èm-n åbe : Li clotchî d' l' eglijhe di Djerpene m' a ramoenné dipus d' on côp sol boune voye å boun ouxh.
Motlî
[candjî | candjî l’ côde wiki]Tchaeke tecse est shuvou d' on ptit motlî.
Bråmint des beas mots walons, ki sacwants did zels ni sont nén sovint rtrovés dins les scrijhaedjes do Coûtchant walon.
- vinta : p. 5
- rivlinne : p. 5
- pontyî : p. 7; p23
- cwefé al broushe : p. 10
- rûtyî : p. 11
- Maria mame : p. 13
- inkete di vijhnaedje : p. 13
- ahouter : p. 16
- spalire : p. 18
- franc diåle : p. 21
- lagnet : p. 21
- pî d' djeu : p. 21
- mourgagneu : p. 23
- ricassî : p. 25
- foumyî (foumeynut) : p. 18
- les ra et les fla : p. 34
- tango : p. 37
- babuze : p. 26
- acertinance : p. 26
- målasné (= må-adroet) : p. 37
- brake (= grand ome) : p. 38
- rwè d' Prûsse : p. 38
- baye : p. 38
- rame (= dobleure) : p. 34
- frawe : p. 34
Hårdêye difoûtrinne
- Corwaitaedje e francès (sol waibe "Li walon d' emon nozôtes")
Sourdants
[candjî | candjî l’ côde wiki]- ↑ sapinse a Joseph Bodson, divins « Reflets », n° 27, 1-2011