The Ugly American

The Ugly American (Li laid etazunyin; ratourné e francès avou l' tite Le vilain américan) c' est l' tite d' on roman sicrît e 1958 pa Eugene Burdick eyet William Lederer. On ndè fjha on fime, avou l' minme tite, e 1963.

Li live raconte des coûtès istweres ki mostrèt l' dujhance politike des Estats Unis e l' Indochine, et cmint k' i pierdèt d' l' influwince eneviè les comunisses, cåze ki les estazunyis å pus sovint s' kidujhént d' laide grandiveuse manire, sins sayî di s' mete avå les djins, ni d' djåzer leu lignaedje, ni comprinde çou k' i vlèt et leus mezåjhes, et do contråve, aspoyant des dictateurs ki spotchèt les djins.

Les istweres si passèt dins on forveyou payis, li Sarkhan, dispårti e deus, avou on govienmint comunisse å Nôr-Sarkhan, eyet ene dictateure aspoyeye påzès Estats-Unis å Nonne-Sarkhan; on tuze do côp å Vietnam ki s' trovéve dins ene sifwaite sitouwåcion do trevéns ki l' live a stî scrît.

Dins l' roman, i gn a-st on gaztî birman ki dit: «Po ene drole di råjhon, les djins ki dji rasconte e m' payis n' sont nén les minmes ki les cis ki dj' rasconte ezès Estats Unis. I shonne k' on misterieus candjmint s' fwait so les Estazunyins cwand i vont so ene tere etrindjire. I s' ratrôclèt sociålmint. I vikèt grandiveuzmint. I sont pezants et m'-ass-veyou.» Li spotaedje di "laid etazunyin" est eployî po les cis ki s' kidujhèt inla.

Les spoûles do live racontèt ossu bén l' dujhance di ces djins la (come des djenerås siconte-guerilla, eyet ôtes gros colés del politike etrindjire etazunyinne) ki des ôtes ki s' metèt avå les djins, et sayî d' comprinde et ls aidî, come li persounaedje di Homer Atkins, èn indjenieur k' aide a-z astaler des simpes poujhoes d' aiwe dins les viyaedjes, çou ki n' costeye nén tchir et candje vormint l' vicaedje des djins. Adon k' sol minme tins li govienmint estazunyin constrût ene mwaisse-voye, ki serè eployeye pa l' årmêye, la ki les ptitès djins n' ont pont d' vweteure; ou co construre des grands båraedjes, mins sins les sistinmes di buzes po fé ariver l' aiwe dins les viyaedjes å lon.

Li såme des oteurs c' est di mostrer ki l' politike etrindjire des Estats Unis est må tuzêye, et k' ele prodût l' efet contråve.

Li ratournaedje e francès, dizo l' tite Le vilain américain, fourit eplaidî ås eplaidreyes "Robert Laffont" e 1961.

A pårti do live on fjha-st on fime e 1963, avou Marlon Brando come mwaisse acteur; li doblaedje francès do fime poite eto l' tite di Le vilain américain.

Difoûtrinnès hårdêyes

• ene sinne do fime so youtube (inglès dzo-titré castiyan)
• fitche do DVD do fime k' a parexhou e 2007 (e francès)