Vwès å nén adjixhant sudjet
Li vwès nén-adjixhant sudjet (V.N.A.S., Vwès Passive), c' est on môde di codjowaedje a tos les tins, et a totes les djins, la kel sudjet do viebe ni fwait nén l' accion do viebe, mins l' subixh.
Mwaissès piceures
[candjî | candjî l’ côde wiki]Li V.N.A.S. si bastixh avou l' aidant viebe "esse".
C' est don èn emantchaedje di fråze ki n' si pout fé k' avou les viebes å coplemint. Li droet coplemint del vwès active divént sudjet e l' vwès passive.
- li pexheu pexhe el pexhon (droet coplemint) => li pexhon (sudjet) est pexhî på pexheu.
Li sudjet del vwès a l' adjixhant sudjet divént coplemint, li coplemint d' fijheu
Ci-ci est loyî å viebe pal divancete di (do, del, des).[1]
- Waitîz a vos ki vosse fré endè våye tot seu å bwès, et-z esse magnî do leu.
- Cwand vos vs mareyroz, m' fi, mi, dji serè magneye des viers.
Mins elle pout esse ossu etcherpetêye avou l' divancete pa (på, pås, påzès, pa les, pal).[2]
- Tos ces meubes ci ont stî fwaits pa les scolîs del seccion professionele di Brinne.
Sacwants fråzes oyowes podbon siervant l' V.N.A.S.
[candjî | candjî l’ côde wiki]- On-z a del tchance cwand k' on n' est nén respondou on pô rexhe.
- S' on-z aléve fé insi, on sereut loukî d' ene drole d' air.
- Ene finiesse k' aveut stî roveye d' esse riclôse.[3]
- I s' pout ki vs serîz espaitchîs do sistinme di fé vos eberwetaedjes.[4]
- Kimint vôreuss k' i såye coûtiver d' accion ?! I n' a djamåy sitî mostré [5]
Vwès a nén adjixhant sudjet et pårticipe erirece
[candjî | candjî l’ côde wiki]Veyanmint ki li pårticipe erirece ni s' acoide nén avou l' droet coplemint metou padvant e walon (come e francès la page que j'ai lue), et k' i gn a pont d' codjowaedje di rpassé tins avou l' aidant viebe "esse" (come e francès elle est tombée), li Vwès a nén adjixhant sudjet, c' est l' seule piceure po fé rexhe les fômes femrinnes et pluriyales des pårticipes erireces:
- Il a stî magnî des leus; elle a stî magneye des leus; il ont stî magnîs des leus; elle ont stî magneyes des leus.
- Les pådjes ont stî lîtes på fi do scrijheu
- C' est e 1981 ki Mareye Delfoidje a stî relîte do comitî ad hoc po moussî ås Relîs Namurwès.
Adon, ces cognes la ni seront posibes ki po les viebes å coplemint.
Vwès a nén adjixhant sudjet et stîle do scrît walon.
[candjî | candjî l’ côde wiki]Pacô, li VNAS est rsintowe come ene miete pezante e walon. On-z a ptchî li Vwès a l' adjixhant sudjet.
Metans, li fråze teyorike cial å dzeu (li pexhon est pexhî på pexheu) ni parexhe waire «naturele».
Cwand on eploye on coplemint d' fijheu, on-z a ptchî li dvancete "di", èn emanchaedje pår walon, kel divancete "pa", k' est eto l' cene do francès. Mins les fråzes "modienes" pasnut pacô mî avou "pa".
- Il ont stî bouté foû des ûtinmes di finåle pal Bulgareye.
Pår ki l' eployaedje del divancete di dins cisse fråze la (et dins sacwants ôtes) pout amoenner ene flotche di comprindaedje.
Hårdêyes difoûtrinnes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Sourdants et pî-notes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- ↑ classicmint, aprume e walon do Levant, dins les belès letes; mins, avou, dins les viyès ratourneures totavå l' Walonreye (esse magnî des viers).
- ↑ pus coramint, dins les fråzes modienes, bråmint a cåze do scolaedje des walon-cåzants e francès.
- ↑ troes fråzes espontanêyes, eredjistrêyes pa Louis Remacle, eplaideyes dins s' live Syntaxe de La Gleize, T. II.
- ↑ Pablo Sarachaga, interface do Wikipedia walon
- ↑ ramexhné pa Lucien Mahin, Transene, diviè 1990.