Mildiou
Li mildiou (di l' inglès mildew), c' est l' lomaedje di tote ene drîglêye di maladeyes criptogamikes des plantes, k' ataknut notamint l' vegne et les crompires (canadas).
Il est cåzé pa des tot ptits parazites, li pus sovint des tchampions miscroscopikes (mågré k' ådjourdu, bråmint di ces organisses la ni fjhexhe pus pårteye do ringne des tchampions.
Li maladeye si manifestêye pa des brunès taetches shuvowes pa on ramolixhmint djenerå.
Sôres di mildious
[candjî | candjî l’ côde wiki]On lome "mildiou" les indjes di formagnants microscopikes shuvant :
- Plasmopara viticola (mildiou del vegne), ki vént d' Amerike, ey atake li vegne. Si prumî aparexhaedje kinoxhou el France date di 1878. Il a stî e pårteye responsåve, å cminçmint do 20inme sieke, del riwene del viticulteure en Urope, aprume e l' France.
- Plasmopara helianthi, (mildiou des soleas)
- Phytophthora infestans (mildiou del crompire), atake li crompire, et a stî responsåve eviè 1840 di l' egzôde irlandès e l' Amerike.
On kinoxhe ossu :
- Phytophthora cactorum (on dit eto fragariae) ki s' atake ås fraijhîs,
- Phytophthora capsici (mildiou do pwevron)
- eronospora, sacwantès especes ki s' atakèt a des plantes di totes sôres :
- Pseudoperonospora
- Pseudoperonospora cubensis (mildiou des cawoûtacêyes)
- Pseudoperonospora humuli (mildiou do houbion)
- Bremia lactucae, s' atake a l' salåde et a l' artichô.
Espaitchance
[candjî | candjî l’ côde wiki]On pout espaitchî l' mildiou di si spåde :
- e distrujhant les debris d' culteure et e s' fijhant cwite des plants ki sont malådes;
- e fjhant des rotåcions di façon a fé li necessaire po ki l' minme culteure ni soeye nén rplantêye trop vite so ene minme parcele;
- e dnant di l' air et e dnant djusse çou k' i fåt d' raiwaedje mais nén d' pus;
- e tchoezixhant des aguereyès varyistés;
- e fjhant des traitmints fondjicides ;
pa des solucions cuprikes (a båze di vert-di-gris) come li boleye bordulesse ou l' boleye bourguignone;
- en eployant des fondjicides di sinteze.