Prono
On prono, c' est on ptit mot ki replaece on no.
Les nén definixhants pronos ni dnèt nole racsegne so les djins u les sacwès k' i replaeçnut.
E walon, les pronos d' djins si polnut etrocler.
Sacwants pronos
[candjî | candjî l’ côde wiki]pronos sudjets
[candjî | candjî l’ côde wiki]
Loukîz a : Prono sudjet
- ti (prono sudjet d' atouwance, metou padvant ) (F. tu)
- to (prono sudjet d' atouwance adoûceye)(F. tu)
- tu (prono sudjet metou padrî) (F. -tu)
- tel 1 (etrocla) (F. tu le, tu la)
- cawete -ss (ki våt on prono sudjet metou padrî) (F. -tu)
pronos coplemints
[candjî | candjî l’ côde wiki]- prono pårtixhrece (è eyet endè)
- ti (prono coplemint metou dvant l' viebe) (F. te)
- tu (prono coplemint metou padrî) (F. -toi)
- tel 2 (etrocla) (F. te la, te la)
pronos tonikes
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les pronos tonikes, c' est des pronos metous tot seus u padrî des dvancetes
- ti 3 (atouwance setche) (F. toi)
- ti-minme / t'-minme (atouwance setche u adouceye) (F. toi)
- twè (atouwance adouceye) (F. toi)
- zels
- yeusses
pronos d' apårtinance
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Loukîz a : prono d' apårtinance
- li minne, les minnes, da minne (da mi)...
Clasmint do prono "mi" dins ene djivêye di nos
[candjî | candjî l’ côde wiki]"mi" pout vni l' prumî dins ene enumeråcion sins displaire.
- Ça fwait k' dji nos ans stî mete el cawêye a l' intrêye do cinema, mi et m' camaeråde.
Spotchåve voyale des pronos singulîs
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les pronoms singulîs k' ont ene sipotchåve voyale, s' i sont metous sont padrî l' viebe, i candjèt l' voyale I (did divant l' viebe) pol voyale U :
Droet complemint après èn imperatif
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Mostere mu kimint çk' on fwait. (Fr. -moi).
- Mins : I n' mi vout nén mostrer. (Fr. me).
- Tén tu bén ås coxhes. (Fr. -toi).[1]
- Mins : Dj n' ti vou pus vey. (Fr. te).
- Dijhoz lu ås Amerikins. (Fr. -le).
- Mins : Ele li vout dire ås Boches. (Fr. le).
Pronos sudjets dins ene fråze di dmande
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Va dju rcåzer avou lu ? (Fr. -je).[2]
- Mins : Dji n' vou nén. (Fr. je).
- Pinse tu ! Pinses tu raler a messe ? (Fr. -tu).[3]
- Mins : Ti pinses ? (Fr. tu).
Hårdêyes difoûtrinnes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Les pronos e walon (e walon, sol «Pitite Croejhete» da Hendschel)
- Les pronons d' apårtinance dins les walons coinreces (e francès, sol waibe del croejhete walone da Hendschel).
Pî-notes
[candjî | candjî l’ côde wiki]- ↑ Prononçaedje : tén-t-tu.
- ↑ Prononçaedje : va-d-dju.
- ↑ Si l' dierinne oyåve lete do viebe est ene cossoune; ôtmint, on eploye li cawete -ss : croess k' i s' lairè adire ?