Betchfessî scrijha
On betchfessî scrijha[1] u diyasistinme ortografike[2], c' est on scrijha ki rprezinte on son u on foninme k' est prononcî foirt diferin totavå les accints d' on lingaedje nén co rfondou.
Eto, ci son u ci foninme la, serè scrît di dpus d' ene manire si on s' sieve d' ene ortografeye fonetike.
Dins ene ortografeye ortografeye rifondowe, li son u l' foninme est todi scrît pareye.
Uzaedje
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les betchfessîs scrijhas sont-st eployîs purade dins les lingaedjes ki s' ont rfondou å 20inme sieke, et k' ont on grand dispårdaedje djeyografike di leus pårlers, et nole grande veye metowe å corin do payis. Gn a, metans, e walon, occitan, burton, pweturlin (c' est l' ortografeye a betchfessîs scrijhas do burton et do pweturlin k' a dné l' idêye d' eployî cisse tecnike la pol walon).
Djivêye des betchfessîs scrijhas do walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]- Li betchfessî å
- Li betchfessî ae
- Li betchfessî ai
- Li betchfessî ea
- Li betchfessî én
- Li betchfessî ey
- Li betchfessî jh
- Li betchfessî ô
- Li betchfessî oe
- Li betchfessî oen
- Li betchfessî oi
- Li betchfessî oy
- Li betchfessî sch
- Li betchfessî sh
- Li betchfessî xh
Cåzu-betchfessîs
[candjî | candjî l’ côde wiki]Dilé les ricnoxhous betchfessîs scrijhas, gn a eto sacwantès letes ki rotèt come des betchfessîs, sins nd aveur li no. Nos les lomrans les cåzu-betchfessîs.
Istwere do diswalpaedje des betchfessîs scrijhas e rfondou walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Les prumîs betchfessîs (såf oe, oi et sh) ont stî prezintés pa Laurent Hendschel å no del tåvlotêye rifondaedje di l' UCW å raploû d' Mårcinele di 1996, sins rescontrer d' l' adire emey les cis k' estént la.[3]
Betchfessîs scrijhas et vî walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]Bråmint des betcfessîs scrijhas sont dedja diferincyîs e vî walon.
Hårdêye difoûtrinne
[candjî | candjî l’ côde wiki]Sourdants
[candjî | candjî l’ côde wiki]- ↑ noûmot do walon, atåvlé diviè 1995, alomåcion k' a aspité do viebe «betchfessî».
- ↑ noûmot eternåcionå askepyî e1954.
- ↑ (fr) Quelle planification linguistique pour le wallon?, Commission "langue" de l' UCW, Actes du colloque international de Charleroi du 23 mars 1996, Union Culturelle Wallonne, Liège, sans date, pp 3-21.