Troke di viebes da Hendschel

Egzimpe des cénk trokes di viebes

minme sacwè avou les aidants viebes retourés

Les trokes da Hendschel, c' est on novea assonraedje des viebes, po leu codjowaedje, k' a stî atåvlé pa Lorint Hendschel dins l' prumî pordjet tecnike pol rifondaedje do walon e 1992.

Les viebes sont arindjîs e cénk trokes, sol modele di tchanter (1ire troke), candjî (2inme troke), netyî (3inme troke), fini (4inme troke), mete (cénkinme troke).

Li pus clapant trova, c' est l' metaedje eshonne des viebes del 3inme sôre, pask' i n' aparexhnut nén dins les croejhetes lidjwesses. Gn a nou linwincieus k' aveut måy sondjî a lzès mete eshonne. Portant, c' est on grope foirt aloyî, sins cåzu d' foû-rîle.

Egzimpes di codjowaedje

1re troke

1. bouter
2. avou on radjoutaedje
   1. tchicter
   2. shofler
3. avou candjmint d' voyale
   1. alouwer
   2. copiner
   3. djurer
4. avou candjmint d' cossoune
   1. viker
   2. passer
   3. baguer
5. avou fondaedje do R
   1. wårder
6. disrîlé
   1. aler

2inme troke

1. waitî (lodjî)
2. avou radjoutaedje di voyale
   1. hertchî (2 cossounes å coron do bodje)
   2. Cossoune + yî => troejhinme troke
3. avou candjmint d' voyale
   1. criyî (li iy do coron do bodje candje cwand il est å dierin pî)
4. avou candjmint d' cossoune
   1. tchessî (les 2 S candjèt divant ene cossoune)
   2. loukî (aroke do K ki pout divni C)

3inme troke

1. tcheryî
2. avou candjmint d' cossoune
   1. bôgyî

4inme troke

• prusti

5inme troke

1. avou l' coron -de a l' infinitif
   1. ratinde
2. avou l' coron -te ou -xhe a l' infinitif
   1. Codjowaedje mete
3. avou l' coron -re a l' infinitif (li pårticipe erirece est court, come li bodje A ou long, avou l' cawete -ou, u dobmint rfondou)
   1. ås deus bodjes
      1. sins radaptaedje d' ene longue voyale => plaire
      2. avou radaptaedje d' ene longue voyale => cure (Egzimpes e Wiccionaire)
   2. ås troes bodjes
      1. bodje C avou -y- : braire (Egzimpes e Wiccionaire)
      2. bodje C avou -gn- : vini
      3. bodje C avou -jh- lére
   3. disrîlés (dobes rifondaedje) : rire, tchire, shure
4. avou l' coron -i a l' infinitif
   1. a on seu bodje codjowaedje dimani
   2. ås deus bodjes
      1. avou E å prezint codjowaedje siervi (Egzimpes e Wiccionaire)
      2. sins E å prezint codjowaedje sinti
5. avou l' coron -mpe a l' infinitif => codjowaedje rompe
6. avou l' coron -eur : viebes disrîlés codjowaedje voleur (voleur, saveur, poleur, aveur, diveur, oizeur)

Hårdêyes difoûtrinnes

• (fr) Mostraedje des mwaisses viebes po les cénk trokes da Hendschel (sol grosse croejhete da Hendschel)
• Les cénk trokes (sol pitite croejhete Hendschel)
• Videyo d' aprindaedje des cénk trokes (sol Tévé walon-cåzante)